Afbeelding
Wil je toch liever luisteren? Check onze podcast.
Groene groei bestaat niet
Nederland heeft een minister voor Klimaat en Groene Groei, maar volgens Matthias klopt er iets niet aan dat idee. "Men denkt dat we economisch kunnen groeien én tegelijk beter voor de planeet kunnen zorgen. Dat werkt niet," zegt hij. De cijfers die we graag delen over vermindering van CO₂-uitstoot zijn misleidend. "We hebben veel vervuiling gewoon verplaatst naar andere landen. En ondertussen gebruiken we méér land, méér materialen en méér water dan ooit. We belasten de aarde juist steeds zwaarder, niet lichter."
De keerzijde van elektrische auto’s en windmolens
Elektrische auto's, zonnepanelen en windmolens lijken de oplossing, maar lossen volgens Matthias het probleem niet op. "We creëren eigenlijk nieuwe problemen. Voor accu's in elektrische auto's hebben we materialen als kobalt en lithium nodig. Die moeten ergens worden gewonnen. Dat betekent meer mijnbouw, meer watergebruik en vaak vervuiling in andere landen." Hij gebruikt een sprekend voorbeeld: "In Congo, waar 70% van alle kobalt vandaan komt, worden mijnen vaak beheerd door gewapende groepen. Als je een elektrische auto koopt, kun je onbedoeld conflicten elders financieren. We verminderen misschien CO₂-uitstoot, maar de aarde raakt op andere manieren nog steeds uitgeput."
Praktische oplossingen
Alleen nieuwe technieken en elektrificatie gaan de aarde dus niet leefbaarder maken, vindt Matthias. “We moeten als samenleving fors minder gaan produceren en consumeren. En ja, dat betekent ook wat voor onze leefstijl. ”Want waarom kopen we spullen die we nauwelijks gebruiken? “Een decoupeerzaag heb je misschien maar één keer per jaar nodig. Waarom zou je die niet lenen?” Hetzelfde geldt voor kleding, die wel 50 jaar mee kan gaan. “Natuurlijk wil je niet je hele leven dezelfde kleding dragen, maar waarom niet een kledingbibliotheek starten?” Het grootste verschil kunnen we maken met auto’s. “Nederland telt nu 9 miljoen auto’s in privébezit. Met deelauto’s zouden we aan 1 miljoen voertuigen genoeg hebben.”
Kwaliteit van leven
Door producten langer te gebruiken en te delen, kunnen onze lasten met 20% omlaag, heeft Matthias berekend. “Dat betekent een dag minder werken, of 20% rustiger aan doen op je werk. Je wordt dan minder vatbaar voor stress en burn-out en je hebt spontaan tijd voor een praatje met een collega. Je leven wordt juist rijker, niet armer.” Dat we anders naar welvaart moeten kijken, wordt steeds duidelijker. “Momenteel kampen 1,6 miljoen Nederlanders met stress en burn-out. We putten niet alleen de aarde uit, we putten ook onszelf uit omdat het nooit genoeg is.”
Iedereen consuminderen
Flink consuminderen dus, volgens Matthias. “Mensen vinden dat vaak niet leuk en zien het als ‘inleveren’. Maar geld en producten zijn ook maar relatief. Kijk maar naar de VS, die een bruto binnenlands product per persoon hebben dat veel hoger ligt dan bijvoorbeeld Portugal. Toch scoort Portugal beter op levenskwaliteit, gezondheidszorg, onderwijs en levensverwachting.” Geld maakt dus niet altijd gelukkiger, volgens Matthias. “Op een gegeven moment heb je ook gewoon genoeg. Je kunt niet gelukkiger of blijer worden. Sterker nog: als je inkomen nog verder toeneemt, neemt je kwaliteit van leven zelfs af.”
Van denken naar doen
Matthias brengt zijn ideeën over een andere economie ook in de praktijk. Binnen zijn lectoraat werkt hij aan verschillende projecten die de omslag naar een duurzamere economie vormgeven. In het project 'LINCIT: Linear to circular transition' werkt NHL Stenden samen met bedrijven, TU Eindhoven, Wageningen Universiteit en Hogeschool Utrecht aan de transitie naar circulaire bedrijfsmodellen. "We onderzoeken hoe bedrijven écht circulair kunnen worden, niet alleen in marketing maar in hun hele businessmodel." Daarnaast helpt het project 'Van Winst naar Impact' accountants om niet alleen financiële, maar ook maatschappelijke impact te meten bij hun MKB-klanten. Meer weten? Vanaf 23 april komt het boek 'Alles van waarde' uit, waarin Matthias zijn ideeën over een nieuwe economie uitgebreid uiteenzet.
Een andere kijk op rijkdom
We hebben als samenleving welvaart te smal gemaakt, vindt Matthias. “Natuurlijk kunnen producten bijdragen aan je kwaliteit van leven. Even belangrijk zijn immateriële zaken: liefde, vriendschap, veiligheid, onderdak, een fijne nachtrust en een gezondheid. Precies die dingen kunnen we terugwinnen als we anders gaan leven. We hoeven niet altijd méér te hebben om maar met elkaar te concurreren. Economie is geen natuurwet waartoe we veroordeeld zijn, het is een sociaal construct. Wij kunnen samen de economie anders vormgeven, gebaseerd op wat een écht goed leven is.”
