Er komen steeds meer ouderen in Nederland. Onder ouderen neemt bovendien het aantal ouderen met psychische problemen toe. Ouderdom gaat vaak gepaard met verlies van gezondheid en sociale contacten. Zo kunnen door het verlies van een partner, bij iemand met een wankel evenwicht, psychische problemen ontstaan of opnieuw opgeroepen worden. Geregeld is er sprake van meerdere problemen tegelijkertijd.

Zorgmedewerkers en mantelzorgers spelen een belangrijke rol in de verzorging van deze ouderen. In de praktijk ervaren ze hierbij knelpunten, waarbij multidisciplinair samenwerken met medewerkers van andere organisaties helpend zou kunnen zijn. Zo weten medewerkers, als ze de zorgverlening bij psychische problemen van de cliënt lastig vinden, andere betrokken hulpverleners vaak moeilijk te vinden. Er wordt daardoor geregeld toch (te) lang zelf doorgezocht naar oplossingen die soms niet gevonden worden. Ook het cliëntperspectief komt dan niet altijd even duidelijk naar voren.  

Netwerk

Om gezamenlijk zorg te dragen voor goede zorg en ondersteuning van ouderen, afgestemd op de behoeftes van deze ouderen, is een netwerk gevormd tussen ouderenzorgorganisatie Noorderbreedte, Thuiszorg Het Friese Land, Van Andel ouderenpsychiatrie van GGZ Friesland, Welzijnsorganisatie Amaryllis, Huisartsenpraktijk Aldlân en de ondersteuningsorganisatie eerste lijn ROS Friesland. De associate lector Ouderen met psychische problemen vormt de verbinding met NHL Stenden Hogeschool. Zij willen hierbij maatwerk bieden en gebruik maken van elkaars deskundigheid bij complexe zorgvragen en/of probleemgedrag van ouderen. Hierbij gaat het onder andere om ouderen met psychische problemen (ook in combinatie met somatische of cognitieve problemen) en een samenhangend ketennetwerk.

Projectinformatie

Uit gehouden interviews met medewerkers van de verschillende organisaties kwamen vier thema’s naar voren: het signaleren van psychische problemen (is belangrijk, maar ook lastig), het uitwisselen van expertise (gebeurt nog weinig door een hoge drempel), onderling contact (prettig, maar het bereiken van elkaar is lastig) en handelingsverlegenheid (vooral bij eenzaamheid en/of depressie en bij zorgmijders en/of agressie).
Met elkaar zijn vervolgens verschillende interventies ontwikkeld, gericht op onderlinge scholing en coaching en gericht op het elkaar beter leren kennen en kunnen bereiken. Bij de onderlinge scholing en coaching gaat het om het krijgen van meer inzicht in cliënten met depressie en cliënten met agressie, het omgaan met deze cliënten en mogelijkheden voor de cliënten.

Projectpartners: Ouderenzorgorganisatie Noorderbreedte, Thuiszorg Het Friese Land, Van Andel Ouderenpsychiatrie, welzijnsorganisatie Amaryllis, Huisartsenpraktijk Aldlân, ROS Friesland.

Projectleider(s)
Gea van Dijk
Duur
2019 - 2021

De interventies zijn via actieonderzoek in een cyclisch proces ontwikkeld

De projectgroep die het project coördineert, bestaat uit vertegenwoordigers van de organisatie die deelnemen aan het netwerk. De projectleider is Gea van Dijk. Het ontwikkelen van de interventies is gebeurd door medewerkers van de netwerkorganisaties, samen met studenten van NHL Stenden Hogeschool. Bij het project werden cliënten en cliëntvertegenwoordigers zoveel mogelijk betrokken. Meerdere studenten van NHL Stenden Hogeschool hebben hun afstudeeronderzoek of minoronderzoek bij het project gedaan en daarbij een belangrijke bijdrage geleverd.

Resultaten van het onderzoek

Er zijn vijf hulpmiddelen en interventies ontwikkeld die medewerkers en ouderen gezamenlijk kunnen gebruiken:
 

  • Een ‘wegwijzer’ rond de oudere. Dit is een handzaam boekje waarin de hulpverleners en anderen staan die bij de oudere betrokken zijn, met hun gegevens en hoe zij te bereiken zijn.
  • Een ‘Wegwijzer van de wijk’ waarin verschillende activiteiten in de wijk en de voor de oudere belangrijke organisaties staan, met hun contactgegevens in een vorm die ook geschikt is voor de cliënten zelf.
  • ‘In Gesprek!’: een georganiseerd gesprek van de oudere met degenen die bij hem of haar betrokken zijn zoals mantelzorgers en professionals, over waar hij of zij last van heeft, waarom dat zo is en wat daarbij verlichting zou kunnen geven.
  • In Gesprek! A’. Multidisciplinair leren aan de hand van een anonieme casus, voor professionele zorg- en hulpverleners van verschillende organisaties of voor studenten van verschillende opleidingen.
  • Netwerkbijeenkomsten voor medewerkers, om elkaar te leren kennen en om meer te leren over psychische problemen bij ouderen.

Als eerste uitkomsten van het gebruik van de hulpmiddelen en interventies geven de betrokken medewerkers aan dat zij meer kennis hebben gekregen over depressie, het signaleren van depressie en vervolgstappen die ondernomen kunnen worden ten behoeve van de cliënt. Ook zeggen zij dat zij meer kennis hebben gekregen over waaruit agressie kan ontstaan en vaardigheden hebben ontwikkeld hoe ze meer gezamenlijk op een lijn kunnen zitten en grenzen kunnen aangeven. De geleerde kennis en vaardigheden werden in de praktijk meteen toegepast. Het zelfvertrouwen van de medewerkers is toegenomen, door steun aan elkaar en de tips voor het omgaan met de cliënten.
De medewerkers hebben geleerd over samenwerken, wat anderen doen, hoe en wanneer je kunt verwijzen en anderen in kunt schakelen. Het netwerk van de medewerkers is vergroot en het elkaar kennen helpt om met elkaar contact op te nemen. Er is daarnaast meer bewustwording van en inzicht in de organisaties en activiteiten in de wijk. Men kan elkaar al beter vinden.

Verdere implementatie en borging

Deze hulpmiddelen en interventies worden verder in Leeuwarden en omgeving, en mogelijk verder in Friesland ingezet via een implementatietraject, waarbij borging een onderdeel is. Ook andere organisaties zullen gebruik kunnen maken van de ontwikkelde hulpmiddelen en interventies of worden daarbij betrokken.

Presentatie project