KUNSTVAK 25
KUNSTVAK is dé plek voor debat, uitwisseling, inspiratie en twijfel voor professionals in het veld van kunst & educatie. In workshops, presentaties en tafelrondes worden actuele ontwikkelingen binnen het kunstonderwijs tast- en bespreekbaar.
Na een succesvolle eerste editie van het symposium KUNSTVAK in januari 2023 nodigen we op 7 maart 2025 opnieuw alle kunstvakdocenten uit om elkaar in de Lawei in Drachten bij KUNSTVAK 25 te ontmoeten.
KUNSTVAK wordt vormgegeven en georganiseerd door de opleidingen Docent Theater, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, Docent Muziek en Master Kunsteducatie van NHL Stenden en de Hanze.
Wil je dit niet missen?
Programma
- 12.00 - 13.00: Inschrijving en lunch
- 13.00 - 13.15: Opening
- 13.30 - 14.45: Ronde 1
- 15.15 - 16.30: Ronde 2
- 16.45 - 19.00: Wrap up en borrel
In workshops van 75 minuten ga je actief aan de slag.
Kunstkronkels - Een kunstwerk verkennen door dans
Voor mijn position paper van de Master Kunsteducatie heb ik onderzoek gedaan naar het werken met de ruimte in en om kunstwerken in combinatie met dans. Door een samenwerking met het Fries Museum kon dit in de praktijk worden uitgevoerd tussen de kunstwerken in het museum.
Vanuit kunstwerken en de ruimtes en lijnen van het werk komen we tot bewegingsmateriaal.
In deze workshop vertel ik wat meer over mijn werk in het Fries Museum en gaan we vooral ook praktisch aan de slag. Je kan het zo intensief maken als je zelf wilt omdat jij het materiaal uit de kunst omzet tot dans vanuit jouw kunnen. Met een nieuwe bewegelijke blik op kunst verlaat je de workshop.
Workshopdocent:
Roos Heesterbeek-Glastra, cultuurcoach in de gemeente Leeuwarden en werkzaam als ZZP'er voor (team)trainingen, dans en theaterlessen. Opleidingen: Docent Theater, verkorte pabo, Docent Dansexpressie en de Master Kunsteducatie.
Kijken voor machines, eh, beginners - Beeldbeschouwen als AI
Met de opkomst van AI die op basis van instructies ('prompts') die we opstellen afbeeldingen kan genereren, wordt het erg belangrijk om dat goed onder woorden te brengen. En daarvoor moeten we goed kijken. Dat is iets wat we als kunstvakdocenten doen: we leren leerlingen kijken, verwoorden en verbeelden.
Daarom is het belangrijk om te begrijpen hoe het computersysteem ‘denkt’. En zo komen we bij het opstellen van goede prompts als input voor een AI-systeem. Maar hoe formuleer je nou precies de prompt om die ene afbeelding die je in je hoofd hebt te genereren? Welke woorden gebruik je voor een bepaald resultaat en hoe kan je dat verfijnen? En op welke manier kan je dat stimuleren bij leerlingen?
In deze workshop ga je na een introductie in een spelvorm actief aan de slag als een AI-systeem met het kijken naar afbeeldingen en verwoorden van wat je ziet.
Workshopdocent:
Floris de Jonge, docent-onderzoeker bij de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving van NHL Stenden.
Visueel Parafraseren - Kan tekenen in een gesprek helpen om elkaar beter te begrijpen?
In een gesprek kunnen we elkaar vinden maar soms ook kwijtraken. Aan dezelfde woorden kan immers op zoveel verschillende manieren betekenis worden gegeven. Hoe kunnen we elkaar vinden in het land van communicatie? In deze workshop willen we onderzoeken wat er gebeurt als we tekeningen inzetten om gespreksruimte te creëren. Voelen we onszelf gehoord en gezien? Deze workshop is voor tekenaars van alle niveaus.
Workshopdocenten:
Yke Reeder, illustrator en docent Vaktherapie NHL Stenden. Marjolein Uitham, illustrator en tekenaar bij Stichting Tekenen voor Kinderen. Yke en Marjolein hebben beiden de Master Kunsteducatie gedaan en zijn werkzaam als docent-onderzoeker bij het Lectoraat Image in Context Hanze.
Autobiografische verhalen vertellen
In een tijd waarin we steeds meer story’s online delen wordt het steeds belangrijker om aandacht te hebben voor elkaars persoonlijke verhaal. Verteld in het hier en nu, door degene die het heeft meegemaakt. Geen verhaal om weg te swipen, maar om even voor te gaan zitten en te luisteren. En dan blijken kleine verhalen groots en ieder mens een waardevolle stem te hebben.
Workshopdocenten:
Elly van den Brand, theaterdocente en Master Kunsteducatie. Expertise: vakdidactiek en cultuureducatie in het basisonderwijs. Jurriaan Kamp, theaterdocent en Master Theaterwetenschap. Expertise: Comedia dell Arte en improvisatietheater. Elly en Jurriaan werken beiden als theaterdocent bij de opleiding Docent Theater van NHLStenden.
De actualisatie kerndoelen kunst en cultuur - Van theorie naar praktijk
De herziening van de kerndoelen in het onderwijs is een actueel en belangrijk onderwerp. Deze update is noodzakelijk om het onderwijs relevant en effectief te houden in een snel veranderende maatschappij. De nieuwe kerndoelen moeten niet alleen theoretisch onderbouwd zijn, maar ook praktisch toepasbaar zijn in de dagelijkse onderwijspraktijk.
Deze workshop speelt in op de behoefte van docenten om deze vernieuwde kerndoelen concreet te maken en te vertalen naar betekenisvolle opdrachten voor leerlingen. Door actief aan de slag te gaan met het ontwerpen van opdrachten, krijgen deelnemers hands-on ervaring in het implementeren van de nieuwe kerndoelen, wat bijdraagt aan een soepele overgang naar het geactualiseerde curriculum.
Workshopdocenten:
Chantal Brunt, vakleerkracht muziek en groepsleerkracht in het primair onderwijs in Holwerd. cultuurcoördinator en muziekdocent bij Centrum voor de Kunsten Opus 3 in Dokkum. Lid PO kerndoelenteam Kunst en Cultuur. Opleiding: Docent Muziek en verkorte pabo.
Mirelle Kloosterman, docent beeldende vorming, kunst algemeen en CKV op de RSG in Ter Apel. Master Kunsteducatie. Lid VO kerndoelenteam Kunst en Cultuur.
Visible Mending & Sashiko - Kleine steekjes, grote verandering
De mondiale textielindustrie heeft een geweldige impact op mens en milieu. Op persoonlijk niveau kunnen we een verschil maken door bv. bewust(er) met keuzes rondom kleding om te gaan, denk aan recycle, repair, upcycle.
Hoe kunnen we als docenten onze leerlingen en studenten inspireren en enthousiasmeren in het anders omgaan met kleding en textiel?
In deze workshop gaan we zelf aan de slag met de technieken Sashiko en Boro, allebei uit Japan.
Sashiko betreft decoratieve rijgsteken die worden gebruikt om textiel te versterken en te versieren. Boro is een hersteltechniek waarbij versleten stoffen worden gepatcht en versterkt met zichtbare stiksels, waardoor een unieke, doorleefde uitstraling ontstaat. In beide gevallen krijgt de kleding een zichtbare en kunstzinnige toevoeging.
Workshopdocent:
Wietske Visser (docent Fashion Design Firda, eigenaar Iets van Wiets, mode creatie en educatie) en Renate Vasterd (Business Relations Officer NHL Stenden Kunst & Educatie). Wietske en Renate hebben een gedeelde voorliefde voor textiele materialen en technieken, zowel binnen het onderwijs als in hun privéleven als maker.
Idiocultureel muziekonderwijs - Ervaar het zelf!
Omdat we als muziekdocenten en als lerarenopleiders meer aandacht wilden hebben voor kinderen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld zijn we twee jaar geleden een samenwerking aangegaan met een aantal internationale schakelklassen in de provincie Groningen.
Sinds vorig jaar zijn we met drie studenten uit jaar drie en vier van de opleiding Docent Muziek Groningen aan het experimenteren met het geven van zogenaamd idiocultureel muziekonderwijs aan nieuwkomers. Idiocultureel muziekonderwijs is niet zozeer een lesmethode of werkvorm, maar meer een manier van kijken naar onderwijs en de individuele leerling. Het stelt docenten in staat om meer aan de (muzikale) behoefte van de individuele leerling te voldoen, zonder daarbij de groep uit het hoog te verliezen en de druk op de docent te vergroten. Daarnaast proberen we te ontdekken hoe omgeving zoals ruimte, inrichting en materialen invloed kunnen hebben op het klimaat in muziekles.
Benieuwd hoe we dat precies hebben gedaan en wat idiocultureel onderwijs in de praktijk volgens onze ervaringen in zou kunnen houden? Ervaar het zelf in onze workshop waarin we laten zien wat we met onze leerlingen uit Delfzijl, Warffum en Uithuizen hebben gedaan!
Workshopdocenten:
Alicia van der Gaast, vierdejaars student Docent Muziek (DoMu) aan het Prins Claus Conservatorium (PCC), gitarist. David Lanjouw, vierdejaars student Docent Muziek aan het PCC, bassist.
Liesbeth Betten, docent muziek aan het Maartenscollege; studentbegeleider, onderzoeker en lerarenopleider binnen de opleiding DoMu en het lectoraat Kunsteducatie van het PCC (Hanze).
Gradaties van herkenning in de kunstgeschiedenis - Zet de kunstgeschiedenis naar je hand
Bevraag de keuzes die gemaakt zijn in de bronnen die we de leerlingen aanbieden. Bevraag je eigen keuzes. Onderzoek de balk in je oog.
Door het doen van een ingreep,
door het maken van een variant,
door voorbeelden te veranderen.
Wat kies jij? Hoe verken je al spelend & makend de kunstgeschiedenis?
Zelf aan de slag met een voorraad oude methodeboeken om op die manier het gesprek te voeren. Hoe kunnen leerlingen zich verbinden met de voorbeelden in de kunst, of juist niet. En om op die manier ook met elkaar te praten over het belang van representatie voor leerlingen, sense of belonging.
We bekijken, bespreken en werken aan een nieuw scala van opdrachten en manieren om handen en voeten te geven aan een completer kunstcurriculum, waarin de eigenheid van de leerling of student een duidelijke plek heeft.
Workshopdocent:
Marieke van Stempvoort, docent kunsttheorie, educatie en illustratie op Academie Minerva. Voorheen docent praktijk, kunstgeschiedenis, CKV en kunst algemeen in het voortgezet onderwijs.
Rond een specifiek onderwerp ga je 35 minuten met elkaar in gesprek
Ruimte voor mislukkingen
Creativiteit vraagt om ruimte om te experimenteren, fouten te maken en dingen te laten mislukken. Om kinderen op een veilige manier in gesprek te laten gaan over mislukkingen hebben we het boek “Creatief Mislukken” gemaakt. Dit is een boek met verhalen van kinderen en volwassenen over eigen mislukkingen.
Creatief Mislukken is een initiatief om de prestatiedruk bij kinderen te verminderen. Er zijn vast andere manieren om aandacht te besteden aan dit onderwerp voor kinderen in het basisonderwijs, maar ook onder jongeren in het voortgezet onderwijs.
In deze tafelronde willen we graag met jullie in gesprek over het thema mislukken in het kunstvakonderwijs. Faalangst, hoge verwachtingen, streven naar “het perfecte plaatje”, spelen deze thema’s ook een rol in jullie werk? Hoe ga je hiermee om? Op welke manier kunnen de kunsten kinderen en jongeren ruimte bieden om fouten en mislukkingen te omarmen?
Moderator:
Ineke Haakma, psycholoog en onderwijskundige, senior onderzoeker- lectoraat Kunsteducatie, Hanze met de thema’s: nieuwsgierigheid en spelen bij kleuters, creativiteit en ruimte voor fouten en mislukkingen bij basisschoolleerlingen, en de kunstzinnige interesses en leefwereld van jongeren in het voortgezet onderwijs.
Van meerwaarde naar onsterfelijkheid - Maak het vak trainingsacteren toekomstbestendig
Hoe blijf je als trainingsacteur relevant in een snel veranderende wereld? Welke nieuwe vaardigheden en inzichten hebben alumni van kunstvakopleidingen nodig om hun vak krachtig neer te zetten? En hoe sluit bijscholing aan bij jouw wensen en behoeften?
Tijdens dit interactieve tafelgesprek duiken we samen in de toekomst van ons vakgebied. We bespreken de groeiende rol van trainingsacteurs in thema’s zoals diversiteit, technologie en de veranderende arbeidsmarkt. Daarnaast krijg je de kans om mee te denken over bijscholingstrajecten die aansluiten bij jouw professionele groei.
Dit is hét moment om je stem te laten horen, inspiratie op te doen en verbinding te maken met vakgenoten. Samen werken we aan een toekomst waarin de trainingsacteur een onmisbare schakel blijft in persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Moderator:
Patrick Neumann, trainingsacteur en programmamaker, docent van de minor ‘trainingsacteren en theaterinterventies’ op NHL Stenden.
Teachers for Climate van het Noorden - Hoe zet jij jouw kunstvak in ten behoeve van klimaatbewustzijn?
We gaan in gesprek over hoe we in onze lessen omgaan met de thema’s duurzaamheid, circulariteit en klimaat aan de hand van vragen en stellingen. Bijvoorbeeld: Welke insteek, kunstenaars, materialen en projecten stel je aan de orde? Vind je überhaupt dat de kunstvakken actief aan de slag moeten met klimaatbewustzijn, welke rol zie jij daarin voor jou weggelegd? Heb je mooie voorbeelden uit jouw praktijk die je met ons wil delen? Hoe ga je om met leerlingen die helemaal niet op dit soort onderwerpen zitten te wachten? En hoe zorg je ervoor dat je leerlingen bewust maakt van de problemen maar ook perspectief en hoop biedt?
Moderator:
Josien Buiter, docent-onderzoeker bij de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving van NHL Stenden.
Dichter bij de leerling blijven. Hoe dan? - Hoe kunnen professionals in de kunsteducatie ‘dichter bij de leerling’ blijven zodat leerlingen op een voor henzelf betekenisvolle manier een stap verder kunnen komen?
Onze (ruime) ervaring met professionals in de kunsteducatie leert ons dat de wens over het algemeen groot is om de individuele leerling als uitgangspunt van onderwijs te nemen. Het is ook bekend dat dit niet zo eenvoudig is, want professionals werken vaak met grote groepen leerlingen, vooraf vastgelegde leerdoelen en een beperking in tijd. Maar speelt er daarnaast nog iets anders mee? In hoeverre lukt het ons in de kunsteducatie om de leerling niet alleen te erkennen maar ook daarna bij de leerling te blijven? Hoe kunnen wij, ook nadat de leerling ‘gezien’ is, een alternatief vinden voor het ‘verder brengen van de leerling’ in een richting die de docent de juiste vindt? De ietwat paradoxale kwestie hier is dus hoe ‘bij de leerling blijven’ en ‘verder brengen’ daadwerkelijk gecombineerd kunnen worden. Wij hebben het antwoord ook niet maar gaan daar graag in een tafelronde het gesprek met geïnteresseerden over aan, in de hoop samen wijzer te worden.
Deze vraag komt voort uit een deelproject van het onderzoeksproject Re/Presenting Europe waarin het lectoraat Kunsteducatie participeert. Hierin onderzoeken wij de representatie van alle kinderen en jongeren in kunsteducatie. Voelen kinderen en jongeren zich voldoende gerepresenteerd en aangesproken in het kunstonderwijs dat ze aangeboden krijgen? Re/Presenting Europe neemt de koloniale erfenis en de rol van migratie als uitgangspunt. Wij trekken het thema iets breder en zijn ook geïnteresseerd in de jongeren uit rurale gebieden en in hoeverre zij zich gerepresenteerd voelen.
Moderatoren:
Evert Bisschop Boele, lector Kunsteducatie (Hanze). Evert is geworteld in de etnomusicologie en muziekeducatie en verricht praktijkgericht onderzoek naar muziek- en kunsteducatie vanuit de door hem ontwikkelde invalshoek van het ‘idiocultureel muziekonderwijs’.
Corinne van Beilen, programmamanager Master Kunsteducatie (Hanze/ NHL Stenden) en senior-onderzoeker bij het lectoraat Kunsteducatie (Hanze). Corinne heeft een achtergrond als andragoog (volwasseneducatie) en lerarenopleider.
Ontsnappen aan het systeem van fast fashion, een decennium Escape the System!
Tien jaar in de ecologische kleding, hoe is het gegaan en wat zijn de lessen tot nu toe? In dit rondetafelgesprek neem ik je mee in de geschiedenis van Escape the System en mag je mij bevragen over de valkuilen en successen!
Nu er steeds meer aandacht is voor de gigantische ecologische voetafdruk van fast fashion, heb jij er misschien weleens over nagedacht hier iets aan te willen doen. In je functie als docent of als zelfstandige. Voor de hobby of als professional. Of je krijgt de inspiratie tijdens dit onderdeel!
Dit rondetafelgesprek bestaat uit 3 delen. In de eerste 20 minuten presenteer ik je hoe Escape the System is ontstaan en hoe het zich heeft ontwikkeld tot wat het nu is, ondersteund met beeld en materiaal. Daarna mag je mij vragen stellen, je mag alles weten; de missers en de successen, wat mij motiveert, wat werkt, de financiën en wat verder ter tafel komt. Daarna leg ik je een paar stellingen voor om met elkaar in gesprek te gaan én kom ik graag met jou in contact! Wat zijn jouw plannen als het gaat om ecologische kledij en waar zou ik je mee kunnen versterken?
Moderator:
Sippie Dijk is eigenaar van Escape the System en de Groene Modeacademie, en is docent techniek aan de Pieter Jelles in Leeuwarden. Opleidingen: Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, Ingenieur Agrarische techniek en Kennismanagement.
Formatief handelen - Hoe kunnen we ons onderwijs minder richten op summatieve cijfers en toetsen, en meer op formatieve feedback?
Kunstonderwijs beoordelen is lastig. Op veel scholen is het de vraag of er beoordeeld wordt met cijfers, of o/v/g/etc. Maar is dat überhaupt wel een effectieve manier van toetsing? Feedback krijgt steeds meer aandacht in onderwijsland, maar hoe pas je goede feedback toe in je eigen lessen? Wil je meer weten over de verschillende vormen van feedback, of deel je graag je eigen succesverhaal (of faalverhaal)? Schuif dan aan bij deze tafelsessie! En mocht je nu alvast meer willen weten, neem dan vooral een kijkje op https://toetsrevolutie.nl/
Moderator:
Cesco Homminga, docent-onderzoeker bij de opleiding Docent Muziek van het Prins Claus Conservatorium (Hanze), docent muziek op het Harens Lyceum, student bij de Master Learning & Innovation van NHL Stenden.
De collegiale dialoog – Of hoe zorg je voor ontwikkeling en verdieping in dialoog met je collega’s.
Binnen de Master Kunsteducatie – en veel andere opleidingen – wordt er met een zogenaamde COL gewerkt, een community of learners. De collegiale dialoog, het gezamenlijk leren en onderzoeken, het aanscherpen van je artistieke en kunsteducatieve handelen door peerfeedback wordt zeer gewaardeerd. Na de studie horen we regelmatig van alumni dat zij de community of learners en de collegiale dialoog binnen hun werk missen. In de waan van de dag blijkt er geen tijd en ruimte te zijn om elkaar scherp te houden en elkaars professionele ontwikkeling te blijven uitdagen.
Herken je dit? Of heb je manieren gevonden om de collegiale dialoog in je werk wel te voeren? Gezamenlijk gaan we in deze tafelronde in gesprek over de wensen en mogelijkheden van professionele COL’s. Hoe kan je deze faciliteren? Waar zijn mooie voorbeelden?
Moderatoren:
Hillary Boeke-Vos, pedagoog en docent bij de professionele masteropleidingen kunsteducatie en pedagogiek (NHL Stenden en Hanze) en Nathalie Beekman, docent bij de Master Kunsteducatie; onderzoeker bij het lectoraat Image in Context; artistiek leider bij Sparklab, kunst & filosofie voor kinderen. Hillary en Nathalie begeleiden de COL bij de Master Kunsteducatie.
Presentaties van 35 minuten.
Kladmuur- Het artistiek remixen van archiefmateriaal
Project Kladmuur is een DIY erfgoedproject. Het begint met een fascinatie voor verdwijnende graffiti uit de jaren 80. Het jarenlang documenteren hiervan op straat leidde tot een omvangrijk archief.
Stichting Kladmuur werkt samen met experts, instituten en studenten in het artistiek remixen, reconstrueren en publiceren van het archiefmateriaal. Wij zoeken hierin steeds verbindingen; met makers, met instituten, binnen ons netwerk, met studenten. Eenieder van deze partijen bezit een eigen kracht.
Door onze projecten creëren wij bewustzijn rondom een onderbelichte geschiedenis. We zijn onderdeel van een trend waarin kennis over subculturen vanuit de subcultuur zelf wordt beschreven. Theorievorming en reflectie van binnenuit, met kennis van- en respect voor roots en (veelal vergeten) pioniers.
Van het archiefmateriaal zijn sinds 2021 allerlei projecten gerealiseerd, zoals o.a. een podcast (ism Hiphop In Je Smoel), een DIY book- en zinefair (ism Unlock Book Fair), een video-installatie door Gabriel Lester, een historische stadswandeling door Alternative Grunn, het project microgeschiedenissen, ism de Groninger Archieven.
Presentator:
Hugo Engwerda, vormgever en docent-onderzoeker bij de Academie voor Popcultuur, projectleider Stichting Kladmuur. Master Kunsteducatie.
Dans op Recept - De verbinding tussen kunst en zorg
Een presentatie en dansworkshop over de verbindende factoren die nodig zijn om kunst en zorg met elkaar te verbinden.
Stichting Dans op Recept geeft wekelijkse danslessen aan mensen met een chronische aandoening in Friesland, Groningen en Drenthe. Daarnaast maken ze inclusieve dansvoorstellingen met de cursisten en hebben ze een nieuw inclusief dansgezelschap opgericht: de Leefmeesters.
Het doel van het optreden met deze doelgroep is om de persoonlijke verhalen van mensen te laten zien door middel van dans; een belangrijke pijler van Dans op Recept. Door het delen komt er meer begrip voor chronisch zieken in de samenleving en het werkt tegelijkertijd helend voor de dansers zelf.
Hoe zet je persoonlijke verhalen om naar dans? Miranda van Toor is dansdocent en choreograaf bij Dans op Recept en heeft een artistiek masteronderzoek gedaan naar een maakproces vanuit de belevingswereld van de danser. Daar is een werkwijze uit ontstaan om persoonlijk dansmateriaal te ontwikkelen, zodat de dansbewegingen als eigen aanvoelen en uitgevoerd kunnen worden.
Tijdens een korte presentatie hoor je eerst het verhaal achter het succes van Stichting Dans op Recept, de danslessen en voorstellingen voor mensen met een chronische aandoening. Welke ingrediënten zijn nodig om kunst en zorg met elkaar te verbinden?
Daarna krijg je een inkijkje in onze manier van lesgeven. Hoe creëer je een les situatie waarbij iedereen op een veilige manier mee kan doen op zijn of haar eigen manier en niveau. Vervolgens ga je aan de slag met het dansen van je eigen verhaal. Je gaat ervaren hoe je tot dansmateriaal komt waar je een eigen betekenis aan kan geven.
Presentator:
Miranda van Toor, danser en dansmaker bij o.a. danstheater Bielefeld waar ze ook voor community projecten werkzaam was. In 2022 de Master Kunsteducatie afgerond en nu werkzaam als dansdocent en dansmaker bij o.a. Stichting Dans op Recept.
De pedagogische opdracht van de kunstvakken in het VO - Een verkenning van theoretisch-pedagogische uitgangspunten voor de kunsteducatieve praktijk van alledag
In de kunstvakken onderzoeken leerlingen hoe ze als individu ‘op een volwassen manier in de wereld’ willen en kunnen zijn – een wereld die veel van ze vraagt (Biesta, 2018). Dat doen ze door (kunst) te maken, daarop te reflecteren, te ervaren. Kunstvakken dragen zo bij aan de ‘persoonlijke en algemene vorming’ van leerlingen, aan hun ‘subjectificatie’. Dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan, want hoe geven docenten vorm aan die kunstvakken in de complexe en dynamische praktijk van alledag, waar niet zozeer zintuiglijk ervaren, maar cognitief weten en meten de norm lijken? We besteden aandacht aan het specifieke van de kunstvakken – hoe bieden juist die vakken leerlingen de mogelijkheid om hun positie ‘in en met de wereld’ te onderzoeken, op een zintuiglijke en op ervaring gerichte manier: met muziek, beeld, materiaal.
En we stelen de vraag: hoe dragen we als kunstvakdocenten bij aan die persoonsvorming? Wat doen we – en wat laten we? Wat zeggen we, en wat niet? Hoe bepalen we onze inhouden en hoe zien we onze leerlingen? En dus ook: hoe reflecteren we op ons eigen handelen? Wat is ons eigen pedagogische kompas?
In deze presentatie verkennen we op interactieve wijze begrippen en concepten uit de theoretische pedagogiek onder het motto ‘niets zo praktisch als een goede theorie’. Ze bieden handvatten die richting en duiding kunnen geven aan ons dagelijks handelen met leerlingen in de klas.
Presentator:
Esther Schaareman, docent-onderzoeker (kunst)educatie en pedagogiek aan docentopleidingen in de kunstvakken (DBKV, Academie Minerva) en muziek (Prins Claus Conservatorium). Studie: DBKV en theoretische pedagogiek. Esther gaf 25 jaar les in de kunstvakken op het VO. In september 2024 startte ze met haar promotieonderzoek naar de pedagogische opdracht van de kunstvakken in het VO.
Waarden en wensen - Hoe geef je jongeren een stem met behulp van creatieve werkvormen?
In opdracht van de Gemeente Leeuwarden is onderzoek gedaan naar de waarden die jongeren belangrijk vinden en de wensen die ze hebben voor het vormgeven van hun persoonlijke leven en hun leefomgeving ten behoeve van het bidbook European Youth Capital 2028. Hiervoor is een actieve en creatieve workshop ontwikkeld om jongeren met verschillende achtergrond te helpen om gemakkelijker over abstracte waarden en thema’s te spreken. De workshop is opgebouwd in verschillende stappen: (1) een beeld krijgen van de leefomgeving van de jongeren, (2) inzicht krijgen in de persoonlijke waarden die zij belangrijk vinden en (3) de acties en wensen die zij graag terug zouden willen zien in het bidbook in kaart brengen. In de presentatie laten we zien hoe dit is verlopen en welke inzichten dit opleverde over het verzamelen van informatie met behulp van op kunsten gebaseerde methodes bij de jongeren.
Presentator:
Antine Zijlstra, kwartiermaker Academie Educatie en Senior onderzoeker Kunst en Educatie NHL Stenden
Inclusieve perspectieven in het kunsthistorische canon
Wat zie we als we kijken naar de Nachtwacht? Past dit kunstwerk binnen inclusieve kunstgeschiedenis educatie? Wanneer we praten over een meer inclusieve kunstgeschiedenis dan hebben we het vaak over het toevoegen van kunstwerken met andere perspectieven, dan het westerse witte mannelijke perspectief, aan de kunsthistorische canon. Alhoewel het belangrijk is om onze blik buiten de dominante canon te richten; inclusieve perspectieven zijn niet uitsluitend daarbuiten zichtbaar. Elise Siersema onderzoekt voor haar master thesis analysemethoden die ‘onzichtbare’ perspectieven in kunstwerken naar voren brengen binnen de dominante kunsthistorische canon.
Presentator:
Elise Siersema is docent-onderzoeker bij de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving en bij Technische Informatica van NHL Stenden. Daarnaast is ze bezig met het afronden van haar master kunstgeschiedenis aan de RUG.
Samen zelf doen-dwaan - Onderzoek verbinding in een art-based speelruimte
Samen! Hoe veroorzaak je in je project een gevoel van saamhorigheid? Hoe bouw je aan verbonden community/mienskipsprojecten? Hoe creëer je echte betrokkenheid in je proces? Arcadia maakte, samen met Keunstwurk DWAAN, een box met 50 art-based werkvormen om het proces van een community-project te verdiepen.
DWAAN (doen) begeleidt mensen spelenderwijs met het vormen van een (mienskips) project. Met deze route verken je stapsgewijs de fases van het maakproces van een (mienskips) project. De routekaart verkent vier terreinen: de noodzaak, de vorm, het samen en de waarde. Hoe kom je van een mooie droom tot een verbonden community waarin gelijkwaardigheid, inclusie en meerstemmigheid floreren. Wie speelt welke rol en hoe ga je om met een crisis?
Is het een spel of is het een route? We spelen deze middag een paar werkvormen en verkennen zo de route. En bespreken vervolgens waarom er werd gekozen voor de ontwerpprincipes, welke bronnen we gebruikten en hoe het spel verder wordt doorontwikkeld.
DWAAN werd gemaakt door Rozemarijn Strubbe en Anne Graswinckel en prachtig vormgegeven door Jelle F. Post.
Presentator:
Anne Graswinckel, artistiek leider methodiek en jong bij Arcadia. Voorheen hoofd educatie bij Tryater, innovator cultuureducatie bj Keunstwurk. Schreef drie verdwaalboeken over kunsteducatie, verhalen en burgerschap.
Hoe kan je kunst inzetten om het gesprek te openen in de klas over kwetsbare onderwerpen?
Filmmakers Afra Rijkhoff en Marleen Danhof onderzoeken in de documentaire Roze Bubbel waarom regenbooggezinnen geen gelijke behandeling krijgen en zich daardoor altijd moeten aanpassen om volwaardig mee te mogen draaien in de samenleving. Zelf is Afra opgegroeid met twee moeders. Opgroeien voor haar voelde als een grote roze bubbel, warm en liefdevol. Maar toen ze hoorde welke maatschappelijke obstakels haar ouders moesten overwinnen om een kind te krijgen, brak haar bubbel en werd ze vastberaden om het verhaal van regenbooggezinnen te vertellen. De film Roze Bubbel laat zien wat er gebeurt als je buiten het plaatje van een 'standaard' gezin valt.
Presentator: Marleen Danhof, Filmmaker
Datum
7 maart 2025
Tijd
12.00-19.00 uur
Locatie
De Lawei, Drachten