Afbeelding
Sprekers en discussies
De conferentie werd geopend door René Cuperus, historicus en specialist in (inter)nationale politiek. Hij schetste hoe de nationale democratie onder druk staat door toenemende polarisatie en de opmars van autoritaire tendensen wereldwijd. Hij waarschuwde voor de verschuiving naar ‘persoonlijkheidspolitiek’, waarbij individuen belangrijker lijken dan instituties. Een zorgelijke ontwikkeling voor een democratische rechtsstaat.
Cuperus pleitte voor het herstellen van het zelfvertrouwen van de publieke sector en het opnieuw verbinden van ‘bestuurlijk Nederland’ met burgers die zich afgehaakt voelen. Dat vraagt volgens hem om een overheid die streetwise wordt: met gevoel voor wat er leeft in de samenleving en met beleid dat begrijpelijk is en aansluit bij het dagelijks leven van mensen.
Beleidsmakers moeten streetwise zijn. Ontwikkel een antenne voor wie je beleid maakt en spreek de taal van de samenleving.
- René Cuperus, specialist in (inter)nationale politiek
Willeke Slingerland, lector Weerbare Democratie aan Saxion Hogeschool, schetste een indringend beeld van de sluipende ondermijning van de democratie. Ze benoemde hoe polarisatie en het verdwijnen van nuance het publieke debat verstoren, en hoe het ontbreken van een gedeeld moreel vocabulaire bijdraagt aan verharding. Ook waarschuwde ze voor de invloed van gesloten netwerken en big tech, die polarisatie kunnen versterken en de democratie onder druk zetten.
Volgens Slingerland erodeert een democratie niet van de ene op de andere dag, maar in kleine, vaak ongemerkte stappen. De oplossing ligt volgens haar in het versterken van lokale netwerken, digitale autonomie én actief burgerschap. Ze benadrukte dat actieve deelname aan de democratie essentieel is: "Het is niet alleen de taak van de overheid, maar van ons allemaal om bij te dragen aan een inclusieve democratie. We moeten het debat aangaan, ons verplaatsen in de ander en niet bang zijn om onze standpunten duidelijk te maken. Een democratie vraagt om verschillende standpunten en is een compromis,” stelde ze.
Greg Shapiro zorgde nog voor een flinke dosis energie en humor tijdens de conferentie. Als stem van de bekende viral video “America First, The Netherlands Second” bracht hij met zijn satirische blik een luchtige noot in het programma. Hij nam de Amerikaanse politiek op de hak, met een scherpe knipoog naar de staat van de democratie.
Dialoog en samenwerking
Tussen de presentaties door was er volop ruimte voor uitwisseling, reflectie en ontmoeting. Deelnemers gingen met elkaar in gesprek over de centrale vraagstukken van de conferentie. De dialoog tussen sprekers en publiek leverde waardevolle inzichten op over de kracht van samenwerking tussen verschillende maatschappelijke actoren. Eén overtuiging klonk daarbij duidelijk door: democratie begint op straatniveau: bij verbinding, vertrouwen en nabijheid.