Afbeelding
Tijdens de coronacrisis is er vooral aandacht voor de technische kant van de zorg, zoals het beademen van patiënten op de IC. “Dat is belangrijk en vaak levensreddend werk”, stelt lector Margreet van der Cingel. “Maar verpleegkundigen op IC’s, verpleegafdelingen van ziekenhuizen, in de thuiszorg en in verpleeghuizen leverden ook voordat de coronacrisis zorg die sterfte voorkomt. Dat betreft een soort ‘onzichtbare’ zorg die minder indrukwekkend lijkt, maar evengoed levens kan redden.”
Daarmee doelt Van der Cingel op wat in vakjargon de ‘basale zorg’ wordt genoemd: patiënten in bed helpen om een andere houding aan te nemen, assistentie om uit bed te komen, verschonen van wonden en infusen, zorgen dat mensen voldoende drinken en op tijd naar het toilet kunnen. “Eigenlijk de dagelijkse dingen die iedereen normaal doet, maar die mensen die ziek of hulpbehoevend zijn niet meer zelf kunnen”, vat Van der Cingel samen.
Juist bij kwetsbare mensen verdient deze zorg de titel ‘levensreddende zorg’, pleit Van der Cingel. “Hiermee voorkom je namelijk dat allerlei narigheid optreedt, zoals doorligwonden, het ontstaan van infecties, het risico op vallen met mogelijk een gebroken heup als gevolg, het ontstaan van ondervoeding of urineweginfecties, en ga zo maar door. Het is nodig deze ‘onzichtbare’ zorg beter zichtbaar te maken.”
Uit verschillende onderzoeken in Nederland maar ook internationaal blijkt namelijk dat verpleegkundigen in ziekenhuizen er niet altijd aan toekomen om juist dit essentiële werk te doen. Van der Cingel: “Dat heeft verschillende oorzaken. De werkdruk speelt natuurlijk een rol. Het kan zijn dat er te veel administratief werk gedaan moet worden of dat er te weinig verpleegkundigen aanwezig zijn. Ook is de veronderstelling daarnaast dat het vooral komt omdat verpleegkundigen te weinig invloed hebben op hoe ze hun werk indelen en prioriteren. Maar eigenlijk weten we het niet precies.’’
Reden voor de lector om samen met ziekenhuis MCL in Leeuwarden en andere partners en ziekenhuizen in het noorden te starten met het onderzoeksproject ‘Kiezen voor Beter, versterken van de invloed van verpleegkundigen op goede ziekenhuiszorg’. Van der Cingel: “We vragen verpleegkundigen welke zorg ze niet aan toekomen en wat de redenen daarvoor zijn. We willen daarover vervolgens met hen in gesprek gaan om te zien wat ze als team nodig hebben om hun invloed zodanig uit te oefenen dat ze deze basiszorg wel kunnen uitvoeren.”
Wanneer verpleegkundigen meer invloed hebben en meer zelfstandig kunnen beslissen wat ze belangrijk vinden, zouden juist deze ‘basis’ werkzaamheden voorrang krijgen, vermoedt Van der Cingel. “Verpleegkundigen weten vanuit hun deskundigheid heel goed dat ze daarmee levensreddend bezig zijn. Bovendien vergroot meer autonomie het werkplezier en zullen verpleegkundigen daardoor minder geneigd zijn het vak te verlaten. In een tijd waarin we elke verpleegkundige, in alle sectoren van de gezondheidszorg, zo hard nodig hebben, is dat natuurlijk van levensbelang.”
Van der Cingel is blij met de waardering en het respect dat tijdens de coronacrisis voor alle helden in de zorg is ontstaan. “Maar laten we daarbij vooral niet vergeten dat het ook de basiszorg is die zo belangrijk en levensreddend is. Dat geldt voor alle patiëntenzorg: voor, tijdens en straks na de coronacrisis. ”
Margreet van der Cingel is lector Leiderschap & Identiteit in het verpleegkundig domein aan NHL Stenden Hogeschool en onderzoekt hoe de verpleegkundige professie zich kan blijven ontwikkelen.