Behandelen op afstand

Hoe behandel je mensen met een psychische aandoening op afstand? Het is de grote vraag waar specialisten in de geestelijke gezondheidszorg mee worstelen tijdens de coronacrisis. Het lectoraat doet onderzoek naar zorg op afstand binnen de psychiatrie.

Een herstellende wond, een helende botbreuk of een opkomende infectie: in de medische wereld werkt beeldbellen tijdens de coronacrisis in veel gevallen zeer effectief. Hoe anders is dat in de geestelijke gezondheidszorg, waar behandeling vooral draait om het persoonlijke contact tussen patiënt en behandelaar. Kun je mensen met een psychische aandoening op afstand behandelen? Het is de hoofdvraag in dit onderzoek.

Face to face

Het uitgangspunt binnen de psychiatrische zorg was aan het begin van de coronapandemie om zoveel mogelijk met patiënten te (beeld)bellen en alleen mensen face to face te zien wanneer dat strikt noodzakelijk was. Naarmate de coronapandemie langer duurt, schuift dat een beetje op naar een evenwichtige combinatie.

Echt contact

Het grote nadeel van beeldbellen is dat je elkaar niet in de ogen kunt kijken. Je krijgt een veel minder goed beeld van hoe iemand eruit ziet, hoe hij er bij zit en hoe hij ruikt. Al dat soort signalen heb je als behandelaar nodig om een goede inschatting te kunnen maken van hoe het met iemand gaat. Zeker wanneer mensen in de war zijn, is echt contact onmisbaar.

Voordelen van hulp op afstand

Toch heeft het onderzoek ook een aantal voordelen van zorg op afstand ontdekt. Eén van de positieve ervaringen is beeldbellen in kleine groepen voor lotgenotencontact. Een aantal patiënten vindt het bijzonder prettig dat ze veilig thuis op de bank contact kunnen hebben met een klein groepje. Dat bevalt beter dan face to face rondom de tafel zitten met een veel grotere groep. Sterker nog: er zijn patiënten die hierdoor beter hun verhaal durven te doen.

Minder afhankelijk

Ook logistieke problemen worden door het beeldbellen opgelost. Patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken, mogen niet autorijden. Voor een afspraak op locatie moeten ze dus altijd iemand regelen die hen wil brengen en halen. Alleen al het feit dat ze niet zelfstandig meer kunnen komen, versterkt dat gevoel van ‘patiënt’ zijn. Met het beeldbellen valt deze drempel weg en zijn mensen niet langer afhankelijk van een partner, vrienden of familie. Juist die zelfstandigheid doet hen goed, blijkt uit het onderzoek.

Thuis bij de behandelaar

Nog een opvallende positieve uitkomst is het feit dat veel patiënten aangeven dat ze het erg prettig vinden om de behandelaar in zijn of haar thuissituatie te zien. Ook het feit dat behandelaren af en toe stuntelen met hun camera-instellingen of het geluid van de microfoon wordt door patiënten als positief ervaren. Juist dat soort onhandige momenten breekt het ijs. Er ontstaan heel menselijke situaties aan beide kanten. Daarmee creëer je een mate van gelijkwaardigheid.

Blended behandelingen

De verwachting is dan ook dat zorg of afstand na de coronacrisis niet meteen helemaal wordt afgeschaft. Volgens de onderzoekers moet men binnen de psychiatrische zorg op zoek naar meer blended behandelingen, waarbij een behandelaar de patiënten zowel face to face ziet als ook digitaal begeleidt. Dit moet wel altijd gebeuren in goede afstemming tussen patiënt en professional, waarbij het middel ten dienste staat van het doel waar gezamenlijk aan wordt gewerkt.