Afbeelding
Lerarenopleidingen zijn niet bedoeld om onderzoekers op te leiden, maar goede, nieuwsgierige en kritische professionals. In dit project verleggen we de focus van het huidige onderzoeksverslag naar bewijs van onderzoekend vermogen als afstudeerwerk. Hierbij staan onderzoekende houding en het onderzoekend handelen in de praktijk centraal. We ontwikkelen een formatief didactisch instrument voor begeleiding en beoordeling van onderzoekend vermogen waarmee de student zelf, maar ook opleiders en begeleiders in het werkveld zicht krijgen op de ontwikkeling ervan.
Wat is de aanleiding voor het project?
Met afstudeeronderzoek beogen opleidingen om het onderzoekend vermogen van studenten te ontwikkelen, waarbij de onderzoekende houding centraal staat. Maar onderzoek bij pabo’s wijst uit dat vooral onderzoeksvaardigheden getraind en getoetst worden. Veel studenten vinden het huidige praktijkonderzoek een lastig, vertragend onderdeel van het curriculum en verwachten in hun toekomstig werk geen onderzoek te doen. Daarnaast vinden veel lerarenopleiders het begeleiden van het praktijkonderzoek lastig. Meerdere hbo-opleidingen kampen met gelijksoortige problemen, waarbij het onderzoeksverslag een doel op zich lijkt te zijn geworden. Ondanks deze problematiek zijn zowel studenten als opleiders ervan overtuigd dat het leren uitvoeren van praktijkonderzoek bijdraagt aan betere aanstaande leraren basisonderwijs. De meerwaarde voor pabostudenten is dat ze daadwerkelijk theorie en praktijk leren verbinden en zich expert zijn gaan voelen op een onderwerp dat op hun stageschool leeft. Al met al hebben zowel studenten als opleiders behoefte aan een onderwijs- en toetsvorm die beter aansluit bij het toekomstig beroep.
Projectaanpak
Het project is opgebouwd uit 5 fasen, waarbij we het prototype van het instrument meermalen testen, aanpassen en verbeteren. Vanaf fase 4 vindt ook een doorwerking naar de academie vo en mbo plaats. Aan het eind van iedere fase vindt evaluatie plaats van de drie beoogde projectuitkomsten en een bijstelling van het instrument. Gedurende alle fases worden de lessons learned uitgewisseld met andere opleidingen van NHL Stenden.
Voorafgaand aan de start van het project is er gezorgd voor een goede aansluiting bij de curriculumontwikkeling van de academies po, vo en mbo richting Design Based Education (DBE). Om bij de opleidingsteams van AVO & MBO ontwikkeling te stimuleren is er in najaar 2020 vanuit het lectoraat Vitale Vakdidactiek onderzoek gestart waarbij Lidewij van Katwijk en Floris de Jonge de leiding hebben. Ze hebben hiervoor een kaartenset ‘DBE en onderzoekend vermogen’ ontwikkeld.
Beoogde opbrengsten en resultaten
We beogen in dit project drie dingen:
- Een plannings-, begeleidings – en beoordelingsinstrument dat aansluit op kenmerkende beroepstaken en -producten van startende leraren op bachelorniveau waarmee ontwikkeling van onderzoekend vermogen zichtbaar wordt gemaakt. Het instrument zal enerzijds bestaan uit een kaartenset waarmee studenten een (DBE-)activiteit kunnen plannen en zicht kunnen krijgen op aansluitende aspecten van onderzoekend vermogen. Met behulp van indicatoren en op basis van uitgevoerde beroepstaken en producten toont de student ieder half jaar aan op welke manier zijn onderzoekend vermogen doorontwikkeld is.
- Een handleiding, kennisclips en training met betrekking tot het gebruik van (didactisch handelen met) het instrument voor:
- Studenten
- Opleiders intern: PPI (Persoonlijke Professionele Identiteit) begeleiders en DBE-atelier begeleiders
- Opleiders extern: schoolopleiders en mentoren op de stageschool
- Inzicht in uitkomsten van het werken met dit instrument (ontwikkeling van onderzoekend vermogen) en de bijdrage ervan aan succesvol afstuderen.
In het najaar 2021 is een pilotgroep met studenten en een docent in Leeuwarden aan het werk gegaan met de kaartenset onderzoekend vermogen. Ook hebben we een training gegeven aan andere docenten om de kaartenset te kunnen inzetten bij de begeleiding van DBE-ateliers. Docenten die in het tweede en derde jaar ateliers begeleiden worden bevraagd over de knelpunten waar zij tegenaan lopen bij de begeleiding van studenten in ateliers, om te bepalen of en hoe de kaartenset bijgesteld moet worden. In februari 2022 worden kennisclips ontwikkeld over de opzet en de inzet van de kaartenset als didactisch hulpmiddel om studenten zicht te laten krijgen op de ontwikkeling van hun onderzoekend vermogen.
