Wij en Wadvogels

De ‘Wij en Wadvogel monitor’ heeft als doel inzicht te verkrijgen in de effectiviteit van verschillende activiteiten die door negen natuurorganisaties uitgevoerd worden in het kader van het project Wij en Wadvogels. Doel van de monitor is inzicht verkrijgen in bewustwording en draagvlak ten aanzien van vogelbescherming onder bewoners en bezoekers. Daarnaast wordt onderzocht hoe ondernemers hierin tegenover staan en welke rol zij (kunnen) spelen in  beleving, communicatie en voorlichting. 

Wat is de aanleiding voor het project?

Negen organisaties slaan de handen ineen voor het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied met het meerjarige samenwerkingsprogramma ‘Wij & Wadvogels’. Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Waddenvereniging en Vogelbescherming Nederland.  

Wij en Wadvogels richt zich in de periode 2019-2026 op drie sporen: 

• Fysieke maatregelen door aanleg en inrichting van nieuwe locaties binnen- en buitendijks voor wad-, weide- en duinvogels en/of versneld herstel van bestaande locaties. 

• Vergroten rust, bewustwording en draagvlak door geleiding en gastheerschap van bewoners en bezoekers op kwelders, stranden en zandplaten, gecombineerd met creëren van draagvlak en bewustwording in het hele Waddengebied via communicatie en voorlichting. 

• Kennis vergaren en uitwisselen door goed meten van de effectiviteit van maatregelen: leren van ervaring. 

ETFI meet de effecten van de maatregelen die gericht zijn op het creëren en vergroten van bewustwording en draagvlak, en deelt de kennis met de projectpartners. 

Welk probleem lost het probleem op?

Het aanbod van belevingsactiviteiten in het waddengebied is rijk geschakeerd. Lokale ondernemers, bewoners en vertegenwoordigers van natuurorganisaties organiseren tal van activiteiten, al dan niet in samenwerking met elkaar, en beschikken over een onuitputtelijke bron van creativiteit om de soms weerbarstige waddennatuur voor bezoekers aanschouwelijk te maken. Opmerkelijk is dat hierbij, ondanks de lange traditie van het organiseren van belevingsactiviteiten, het effect op de deelnemers aan deze activiteiten niet of nauwelijks gemeten wordt. 

De Wij en Wadvogel monitor draagt bij aan een beter inzicht in welke (belevings-) activiteiten en fysieke maatregelen het meeste effect hebben op kennis, houding en gedrag van recreanten in het Waddengebied. De resultaten geven inzicht in hoe de beleving van vogels kan worden verbeterd voor zowel de strandganger, de natuurliefhebber als de vogelexpert, en hoe tegelijkertijd de verstoring van vogels kan worden verminderd.

Projectaanpak

We hebben eerst de huidige situatie in kaart gebracht op gebied van bestaande kennis over de relatie tussen vogels, recreatie en toerisme (avitourism). Op basis hiervan en ervaring van de onderzoekers en projectpartners is de methodiek voor de effectmeting (of monitor) vastgesteld.  

Inhoudelijk gaat de monitor om peilingen van verwachtingen, perceptie, houding, gedrag, attitude en draagvlak ten aanzien van wadvogels en de beoogde projecten van Wij en Wadvogels. We vragen bijvoorbeeld naar participate in vogelobservatie, kennis over vogels, en bewustzijn van vogelverstoring door eigen en andermans recreatief gedrag. De effectmeting wordt uitgevoerd aan het begin en aan het eind van het project.  

Daarnaast voeren we kwalitatief onderzoek uit op specifieke locaties van het project Wij en Wadvogels. Hiervoor worden samen met de opdrachtgevers bepaalde plekken geselecteerd waar recentelijk maatregelen zijn uitgevoerd. 

Voornaamste opbrengsten en resultaten

De effectmeting is in 2021 uitgevoerd onder 1332 bewoners en 3152 bezoekers in het hele Waddengebied. 

Vogels observeren is populair onder bewoners en bezoekers; een kwart van bezoekers en een derde van bewoners participeert in het observeren van vogels. Bewoners en bezoekers geven zichzelf echter gemiddeld een onvoldoende op vogelkennis. 

Het draagvlak voor vogelbescherming is hoog onder bewoners en bezoekers. Daarnaast zijn bewoners en bezoekers in hoge mate bereid om vogelbeschermingsmaatregelen op te volgen. Vogelverstoring door eigen recreatief gedrag wordt echter enigszins onderschat. Veel bezoekers en bewoners zouden meer informatie willen over hoe ze meer rekening kunnen houden met vogels. Ze vinden ook dat er meer gedaan mag worden aan natuureducatie op scholen ten aanzien van de bijzondere Waddennatuur, en dat toeristische ondernemers hun gasten meer kunnen bijbrengen op gebied van natuur- en vogelbescherming. 

Publicaties:

• Akke Folmer, Noël Middelhoek en Ben Wielenga (2022). Bewustwording van, en draagvlak voor, vogels en vogelbescherming onder bezoekers en bewoners van het Waddengebied. Leeuwarden: European Tourism Futures Institute. 
• Noël Middelhoek, Anoeska Top, Ben Wielenga en Akke Folmer (2022). Wij & Wadvogels, Ondernemers aan het woord. Leeuwarden: European Tourism Futures Institute.