Krapte op de arbeidsmarkt biedt kansen voor mensen met licht verstandelijke beperking

Naar schatting heeft 12 tot 16 procent van de Nederlandse bevolking een licht verstandelijke beperking, wat betekent dat ze een IQ tussen de 50 en 70 hebben. "Dan heb je het over 2,5 tot 3 miljoen mensen", vertelt Piet Geert Nicolay, lector Weerbaarheid. Al jaren doet hij onderzoek naar deze specifieke doelgroep. “Vaak denken we bij het woord beperking gelijk aan mensen met een fysieke beperking. Terwijl deze doelgroep vele malen groter is. In tegenstelling tot iemand in een rolstoel is een licht verstandelijke beperking echter nauwelijks zichtbaar. Deze groep weet zich in veel gevallen uitstekend mondeling te redden, waardoor hun arbeidsbeperking nauwelijks opvalt. Daardoor is er relatief weinig onderzoek naar deze doelgroep gedaan.”

Succes- en faalfactoren

Sinds 2019 verdiept Nicolay zich met het lectoraat in het thema arbeid, met als specialisatie de voorwaarden die nodig zijn voor deze doelgroep om een duurzame arbeidsrelatie op te bouwen. Daarvoor volgde hij in opdracht van de Arbeidsmarktregio Drenthe 41 mensen met een arbeidsbeperking. Ook sprak Nicolay met 19 werkgevers in de regio Emmen. Beide groepen vroeg hij naar hun belangrijkste succes- en faalfactoren om een duurzame arbeidsrelatie op te kunnen bouwen.

"Wanneer je de volgende tien zaken goed regelt, heb je gegarandeerd een werknemer voor het leven."

1. Maak heldere afspraken

Heldere afspraken zijn voor iedere werknemer fijn, maar zeker voor mensen met een licht verstandelijke beperking, weet Piet Geert. "Maak heldere afspraken over werktijden, pauzes en vrije dagen. Structuur is voor deze doelgroep onmisbaar. Maar ook afspraken over taken zijn essentieel. Merk je dat iemand meer kan, stel de afspraken over de taken dan bij. Doe dat altijd in overleg. Daarmee voorkom je dat je iemand overvraagt."

2. Bied gevarieerde taken

Een veel voorkomende misvatting op de werkvloer is dat structuur ontstaat door mensen repeterende werkzaamheden te geven. "Niemand wordt er blij van om iedere dag exact hetzelfde te doen. Zorg daarom voor gevarieerde taken", adviseert Piet Geert. "Zorg voor uitdaging, maar doe dit altijd in overleg met de werknemer zelf. Juist die mix tussen moeilijke en makkelijke taken zorgt voor een goede arbeidsrelatie."

3. Zorg voor een vast aanspreekpunt

Naast heldere afspraken over het takenpakket is één vast aanspreekpunt op de werkvloer een must. "Uit ons onderzoek komt keer op keer naar voren dat een vast aanspreekpunt voor vragen of problemen essentieel is. Dat kan een leidinggevende zijn, maar ook een directe collega. Iemand bij wie de werknemer kan aankloppen als dat nodig is. Iemand die bovendien persoonlijke interesse toont."

4. Toon je waardering

Uit het onderzoek blijkt dat ook het tonen van waardering onmisbaar is voor een duurzame arbeidsrelatie. "Vaak denken we gelijk aan het geven van een complimentje", vertelt Piet Geert. "Maar waardering zit hem ook in het salaris. We zien nog te vaak dat mensen met een licht verstandelijke beperking te maken hebben met een salarisplafond dat erg laag ligt. Het demotiveert enorm wanneer iemand met dat loon niet eens genoeg verdient om op zichzelf te wonen."

5. Bedenk een passende functietitel

Een passende functietitel straalt ook een stukje waardering uit, merkt Piet Geert. "Ik sprak onlangs een dame die op de vleeswarenafdeling in de supermarkt verantwoordelijk is voor de temperatuur van het vlees in de vitrine. Als functie stond er ‘kwaliteitscontroleur’ op haar naambordje. Een mooie manier om iemand waardering te geven middels een passende functietitel."

6. Investeer in bedrijfskleding

Een polo met het bedrijfslogo. Een bijpassende broek. Of een jas van de zaak. "Het dragen van bedrijfskleding is voor mensen met een licht verstandelijke beperking het bewijs dat ze onderdeel zijn van jouw organisatie. Ook iemand die in het magazijn werkt, wil graag bij de club horen", benadrukt Piet Geert. "Je zult zien dat deze doelgroep jouw bedrijfskleding met enorm veel trots draagt. Ook na werktijd."

7. Geef mensen verantwoordelijkheid

Verantwoordelijkheid zorgt voor betrokkenheid, merkt Piet Geert in de praktijk. "Juist door iemand de verantwoordelijkheid te geven over een bepaalde afdeling of specifieke productgroep binnen je organisatie, zorg je voor verbinding. Die verantwoordelijkheden moeten uiteraard in verhouding zijn met wat iemand kan. Maar wees niet te bang om iemand die verantwoordelijkheid te geven."

8. Kies voor een vast contract

Wie droomt er niet van een vast contract? "De praktijk blijkt weerbarstig als het gaat om vaste contracten voor mensen met een licht verstandelijke beperking", merkt Piet Geert. "Voor werkgevers die een werknemer met een handicap of ziekte in dienst nemen, bestaat de mogelijkheid om loonkostensubsidie aan te vragen. Ik zie nog te vaak dat een werkgever niet de stap durft te zetten om iemand een vast contract aan te bieden wanneer dit traject eindigt. Je kunt je voorstellen dat dit een klap in het gezicht is van de werknemer. Hij of zij is kennelijk de moeite niet waard om een vast contract te krijgen."

9. Betrek de familie erbij

Net als bij een sportwedstrijd zijn enthousiaste familieleden aan de zijlijn onmisbaar. "Wanneer iemand van huis uit wordt gemotiveerd om naar z’n werk te gaan, scheelt dat enorm in zaken als op tijd komen", legt Piet Geert uit. "Betrek daarom ook de familie bij jouw bedrijf. Nodig ze uit voor een rondleiding of open dag. Daarmee creëer je een ondersteunend netwerk rondom jouw medewerker."

10. Bied scholing aan

Scholing van werknemers met een licht verstandelijke beperking is vaak niet aan de orde. De taken zijn immers op de mogelijkheden van de werknemer afgestemd. Uit het onderzoek van Piet Geert blijkt dat ruim 70 procent van de werknemers echter aangeeft graag nieuwe dingen te willen leren. "Veel mensen zien scholing als een manier om verder te komen in het leven en uiteindelijk die droombaan te krijgen. Deze roep om scholing zal zeer zeker niet voor iedereen gelden, maar het zal je verrassen hoe groot de animo is binnen deze doelgroep om nieuwe dingen te leren. Doe daar je voordeel mee als werkgever."

Van één ding is Nicolay heilig overtuigd. “Wanneer je mensen met een licht verstandelijke beperking een eerlijke kans geeft, haal je een werknemer voor het leven binnen. Deze doelgroep gaat voor je door het vuur en is ontzettend trots en trouw. Een betere ambassadeur kun je je als werkgever niet wensen.”