Afbeelding
Ondermijning: een complex probleem
In de media verschijnen regelmatig berichten over ondermijning. Het gaat dan bijvoorbeeld over criminele organisaties die jongeren of mensen in een kwetsbare positie verleiden tot het doen van criminele activiteiten. Met ondermijning wordt (veel) geld verdiend en als mensen eenmaal verstrikt zijn in het web van een criminele organisatie is het heel erg lastig om hier weer uit te komen. Enkele voorbeelden: jongeren die geronseld worden om drugs te dealen of hun bankpas ter beschikking te stellen voor het witwassen van crimineel geld, agrariërs die verleid of gedwongen worden hun schuur ter beschikking te stellen voor drugsproductie of cliënten die slachtoffer worden van criminele zorgaanbieders.
Bij de aanpak van ondermijning zijn veel partijen betrokken, zoals politie, OM, het RIEC, de Belastingdienst, gemeenten. Maar ondermijning is niet alleen een veiligheidsprobleem: het is vooral een sociaalmaatschappelijk probleem, vergroeid in alle lagen van de samenleving. Sociaal werkers zitten aan de voorkant bij het verlenen van hulp, ze zijn de experts van het gewone leven, ontmoeten jongeren op straat en komen thuis bij de gezinnen. Maar hun rol bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit is niet duidelijk. Daarom richt ons onderzoek zich op de vraag: wat is de rol van sociaal werkers bij de aanpak van ondermijning, waar begint en eindigt hun verantwoordelijkheid.
Signaleren en wat dan?
De Tintengroep is een welzijnsorganisatie met zo’n 800 medewerkers en 3000 vrijwilligers, vooral werkzaam in Friesland, Groningen en Drenthe. De Tintengroep is zichtbaar in buurt en wijk: hulpverleners komen letterlijk over de vloer en zitten aan de keukentafel van de inwoners. Ze zien en horen dus veel, soms ook zaken die het daglicht niet kunnen verdragen. Denk bijvoorbeeld aan (kinder)mishandeling of uitkeringsfraude, maar ook aan onderwerpen die te maken kunnen hebben met ondermijning zoals hennepteelt, andersoortige drugsproductie en -handel, uitbuiting of mensenhandel. Voor hulpverleners is het dan de vraag wat ze moeten en kunnen met die informatie.
De Tintengroep heeft daarom de opdracht verleend om een verkennend onderzoek uit te voeren naar de rol van sociaal werk op het thema ondermijning. De uitvoering is een coproductie tussen de Thorbecke Academie van NHL Stenden (Avelien Haan-Kamminga, Joyce Kerstens en Willem Bantema) en Pro Facto.
Aanpak
Met een online enquête brengen we in beeld hoe vaak sociaal werkers en vrijwilligers van de Tintengroep in hun dagelijkse werk met ondermijnende criminaliteit te maken hebben, in hoeverre ze de signalen hiervan herkennen, wat ze vervolgens met deze signalen doen – ook in samenwerking met andere partijen - en welke dilemma’s hierbij een rol spelen.
Daarnaast wordt een literatuur- en documentstudie uitgevoerd en wordt een aantal best practices geïnventariseerd.
Het verkennende onderzoek mondt uit in een compact en toegankelijk rapport. We geven concrete adviezen voor de toekomst en doen suggesties voor verdieping.