Afbeelding
Evaluaties zijn belangrijk maar is vaak weinig tijd voor. Zonder evalueren is het moeilijk om van ervaringen en casuïstiek te leren. Ons lectoraat neemt de tijd om alle relevante betrokkenen bij de casus te spreken en te kijken naar wie wat heeft gedaan en waarom, welke effecten werden verwacht en zijn ervaren. Daarnaast kijken we ook of er relevante interventiemogelijkheden onbenut zijn gebleven en doen we aanbevelingen voor de aanpak.
Wat is de aanleiding voor het project?
In 2023 was er veel lokale onrust rondom (zowel fysiek als online) een vermeende verkrachting in een gemeente. Dit had verstrekkende gevolgen voor de openbare veiligheid en persoonlijke levenssfeer. De politie, het cluster OOV, en de afdeling communicatie moesten veel werk verrichten om de onrust, dreiging van geweld, en de situatie van zowel het vermeende slachtoffer als de verdachte te beheersen. Deze casus heeft bij zowel de politie als het cluster openbare orde geleid tot de behoefte aan een evaluatie om handelingsverlegenheid te verminderen en het handelingsperspectief te vergroten. Het doel is om strategischer en effectiever op te treden met beperkte middelen. NHL Stenden Hogeschool is gevraagd om deze evaluatie uit te voeren. Dit onderzoek dient als startpunt voor een werkmodel dat kan helpen bij een bredere aanpak van online aangejaagde ordeverstoringen.
Wie is het projectteam?
Het projectteam bestaat uit:
Laura Postma MSc (projectleider)
Dr. Willem Bantema
Mr. Denise de Boer
Hoe pakt het projectteam dat aan?
Het onderzoek bestaat uit twee delen. Het eerste deel bestaat uit het interviewen van de belangrijkste actoren die betrokken zijn geweest bij het concrete voorval (vanuit de gemeente). Dit wordt in overleg met de opdrachtgever bepaald. Aan de hand van de interviews (individueel) wordt een tijdlijn gemaakt en worden ook de gemaakte keuzes en gevolgen van die keuzes worden in kaart gebracht (ervaring en waar mogelijk op basis van andere informatie). We beperken dit tot de belangrijkste 10 stakeholders. Het tweede deel omvat het doelgericht doornemen van de belangrijkste literatuur en beleidsstukken het benutten van belangrijkste interventiemogelijkheden voor het aanvullen van de werkmethoden van de gemeente.
Wat zijn de voornaamste resultaten?
Het onderzoek leidt tot verschillende lessen voor de aanpak van dergelijke lokale online onrust/online aanjaging. In het bijzonder worden communicatieve lessen geleerd in dit onderzoek. De belangrijkste bevindingen zijn:
- Interventiestrategieën: Er wordt veel winst gezien in een meer proactieve aanpak en een snelle en integraal afgestemde reactie die essentieel zijn om onrust in gemeenschappen te verminderen (de-escalatie).
- Online informatiepositie: Er komt ook naar voren dat een online informatiepositie (al hoewel juridisch soms lastig) noodzakelijk is voor gemeenten om vroegtijdig online van mogelijke ordeverstoringen op te vangen en bijvoorbeeld geruchten te ontkrachten voordat deze escaleren tot grote maatschappelijke onrust en concrete ordeverstoringen.
- Communicatie en samenwerking: Het rapport wijst op tekortkomingen in de huidige samenwerking tussen gemeente en politie. Er wordt aanbevolen om een heldere, gezamenlijke communicatiestrategie te ontwikkelen en een geïntegreerde aanpak voor openbare orde en veiligheid te hanteren. Dat geldt offline- maar ook voor online communicatie.
- Juridische en privacy overwegingen: Het benadrukt het belang van een zorgvuldige afweging tussen snel handelen en het respecteren van privacy en juridische normen in reacties op online geruchten. Ook ethische aspecten verdienen hier een belangrijke rol.
- Voorbereiding en responsplanning: Het onderzoek geeft ook richting aan het ontwikkelen van uitgebreide risicoanalyses en responsplannen die gemeenten en politie beter voorbereiden op online geïnduceerde verstoringen van de openbare orde. Dit draagt bij aan een snelle en goed georganiseerde integrale aanpak.