Ruimte voor Wendbaar Vakmanschap

Een onderzoek naar leeractiviteiten en begeleidingsstrategieën in hybride leeromgevingen. Het doel van dit door Raak-pro gesubsidieerde onderzoeksproject is om methodieken te ontwikkelen voor het op maat begeleiden van mbo-studenten in hybride leeromgevingen.

Wat is de aanleiding voor het project?

Om toekomstige vakmensen aan te spreken op hun wendbaarheid is een nauwe samenwerking tussen het beroepsonderwijs en de werkplek nodig. Hybride leerwerkomgevingen waar de schoolse context en de werkcontext met elkaar verweven zijn, bieden de vereiste ruimte om op wendbaarheid te worden aangesproken en er ook de ruimte voor te hebben daarvan te leren. Het is dus wel zaak dat studenten in de leerwerkomgevingen geprikkeld en uitgedaagd worden om te leren van ontwikkelingen waar zij zich mee geconfronteerd zien of waar zij aan bijdragen. Begeleiders nemen daarbij veel meer de rol aan van coach in plaats van de vroegere rol van klassieke docent die ‘lesgeeft’. Dit vereist een toenemende inzet op begeleiding van wat studenten ervaren zoals bij het didactisch coachen waar begeleiders studenten helpen het eigenaarschap te ontwikkelen om zicht te krijgen op en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces.

Welk probleem lost het project op?

De behoefte aan vakmensen groeit. Maar dat betekent niet dat we studenten even snel kunnen klaarstomen voor bestaande beroepspraktijken. Verandering van werk en van producten en diensten zijn inherent aan het werk dat vakmensen doen. Een leven lang ontwikkelen bevindt zich niet naast het vakmanschap, maar is onderdeel van het vakmanschap zelf. Ontwikkeling van werk vraagt om wendbaarheid van de vakmensen. Soms omdat zij zich geconfronteerd zien met de ontwikkeling van het werk, soms omdat zij de ontwikkeling mede vorm geven. Wendbare vakmensen signaleren in de werksituatie, het werk en de eigen ontwikkeling wat kan worden verbeterd en gaan daarmee aan de slag. In de aanloop naar en tijdens het werk helpt het vakmensen op hun wendbaarheid aan te spreken zodat zij die kunnen ontwikkelen.

Projectteam

Dr. Anne Khaled (Projectleider en hoofdonderzoeker, Lectoraat Beroepsonderwijs, HU)
Dr. Machiel Bouwmans (Hoofdonderzoek, Lectoraat Beroepsonderwijs, HU)
Dr. Marco Mazereeuw (Hoofdonderzoeker, Lectoraat Wendbaar vakmanschap, NHL Stenden Hogeschool)
Prof. dr. Elly de Bruijn (Voorzitter stuurgroep, deelnemer klankbordgroep, Lectoraat Beroepsonderwijs, HU)
Dr. Marc Coenders (Voorzitter Klankbordgroep, Leerarchitectuur.nl)
Erica Aalsma (expert/adviseur, De Leermeesters)

Projectaanpak

Om een leerproces van wendbaar vakmanschap te kunnen doorlopen, hebben studenten ruimte nodig om te kunnen ervaren dat er iets te verbeteren valt en daarnaar te handelen. Een heel belangrijke stap is dat studenten een voorstelling maken van handelingsmogelijkheden en deze tegen elkaar afwegen. Het gaat er om dat studenten bezig gaan met signalen dat het werk, hun eigen ontwikkeling of de relatie tussen henzelf en het werk verbeterd kan worden. Als zij daarmee aan de slag gaan, kunnen zij het werk, zichzelf en de relatie tussen zichzelf en het werk verbeteren.

Voornaamste opbrengsten en resultaten

De resultaten van het project Ruimte voor wendbaar vakmanschap helpen iedereen die betrokken is bij het begeleiden, leren en ontwikkelen van toekomstige vakmensen: werkbegeleiders, docenten, leidinggevenden, adviseurs en vakmensen zelf. Het begeleiden van wendbaar vakmanschap gaat uit van het idee dat studenten de ruimte moeten krijgen om zelf te ervaren en te handelen en om daar als begeleider bij aan te sluiten om betekenisvol te kunnen zijn in de begeleiding. Begeleiden bestaat uit de onderdelen Ruimte voor ervaring bieden, Leerprocessen en werksituaties expliciteren en ontwikkelingsruimte creëren.