Afbeelding
Van klimaatstress tot zorgen over studieschulden: aandacht voor mentale problemen bij studenten was nog nooit zo actueel. In het rapport 'Harder Better Faster Stronger?' dat in juni dit jaar verscheen, probeert het Trimbos-instituut te achterhalen waar deze problemen vandaan komen. Wat dit rapport onvermeld laat, is hoe studiecoaches hiermee om dienen te gaan. "De rol van docenten bij het begeleiden van studenten met mentale problemen is niet expliciet vastgelegd", constateert Rynke. "En dat terwijl een docent vaak de eerste persoon is bij wie een student binnen een hogeschool aanklopt. Veel docenten bieden ondersteuning, maar zijn vaak zelf nog zoekende in wat hun rol precies is en tot hoe ver die gaat."
Mismatch van verwachtingen
Reden voor Rynke om te starten met haar PhD-onderzoek naar de rol van docenten bij de mentale gezondheid van studenten. Hierbij betrekt ze zowel docenten als studenten. "Mijn doel was om bij beide groepen de verwachtingen in kaart te brengen, zodat we deze beter op elkaar kunnen afstemmen", legt ze uit. "Omdat er geen duidelijke richtlijnen zijn wat betreft de rol van een studiecoach bij mentaal welbevinden van de student, vullen beide partijen die zelf in. Daardoor ontstaat er soms een mismatch perspectieven van docenten en studenten."
Van bewustmaker tot beschermer
In haar onderzoek inventariseerde Rynke de visie van studiecoaches en studenten op basis van prikkelende stellingen. Aan de hand van de antwoorden kon ze vier verschillende percepties achterhalen waarop docenten en studenten naar de rol van de studiecoach kijken. "Allereerst is er de 'bewustmaker'. In deze rol herkent de studiecoach signalen van mentale problemen bij een student en maakt deze bespreekbaar. Als tweede is er de rol van 'verbinder', waarin het bieden van een luisterend oor centraal staat. In deze rol neemt de student het initiatief tot contact. Als derde is er de 'doorverwijzer', waarin de studiecoach meer een verwijzende rol op zich neemt. Tot slot is er de 'beschermer'. In deze laatste rol is de studiecoach erg nauw betrokken bij de student en zijn er nauwelijks beperkingen in tijd en inzet. Studiecoaches zelf noemen dit de 'Florence Nightingale' types." Resultaten laten zien dat docenten zichzelf vooral als verbinder en doorverwijzer zien, gevolgd door de rollen van bewustmaker en beschermer.
Teleurstelling voorkomen
Met het vaststellen van deze vier rolpercepties laat Rynke zien dat de verwachtingen op tal van punten uiteen kunnen lopen. "Ik heb veel studenten gesproken en uit hun verhalen komt soms naar voren dat een student vooral behoefte had aan een luisterend oor, terwijl de studiecoach de student naar de decaan doorverwees. Ook hoorde ik verhalen waarbij studenten soms enorm geholpen waren en zelfs uitval voorkomen werd als de studiecoach wel hetgeen bood waar de student behoefte aan had, bijvoorbeeld als de studiecoach oppikte dat het niet goed ging en dit bij de student aankaartte en de student net dat zetje gaf dat hij of zij nodig had.”
Behoefte aan professionalisering
Doel van het onderzoek van Rynke is niet om een ‘kant en klaar’ functieprofiel op te stellen voor docenten die studiecoach of SLB’er zijn. "Het is niet mijn intentie om te zeggen wat ‘goed’ of ‘fout’ is. Mijn onderzoek laat vooral manieren zien om met de mentale gezondheid van studenten om te gaan." Dat hier behoefte aan is, blijkt ook uit het Landelijk Kader Studentenwelzijn, waarin het expliciteren van rollen en bijbehorende professionalisering als speerpunten worden genoemd. "Wat mijn onderzoek in aanvulling daarop laat zien, is dat het ook belangrijk is om aandacht te geven aan het leren omgaan met verschillende rollen en de grenzen van deze rollen."
Bewustwording via een intervisiespel
Rynke voert haar onderzoek zoveel mogelijk samen uit met studiecoaches en studenten. "Ik vind het heel belangrijk dat mijn onderzoek aansluit bij de behoefte in praktijk. Daarbij vormt bewustzijn de rode draad. Samen met collega-docent en student van de master Pedagogiek Johanna Petra Hoekstra is een intervisiespel ontwikkeld. Met dit spel ontdekken studiecoaches welke rol zij aannemen, soms zonder dat ze het zelf door hebben. Het geeft ook inzicht in andere manieren om situaties met studenten aan te pakken. Docenten die het spel gedaan hebben, gaven aan dat het erg verhelderend is om in teamverband eens de diepte in te gaan over het onderwerp en hierover ervaringen en kennis met elkaar uit te wisselen. Ook hielp het docenten bij het verkennen van grenzen. Waar stopt jouw taak als studiecoach? En hoe houd je daar grip op?"
Ondersteuningstool voor studiecoaches
Rynke werkt inmiddels aan het vervolg op het intervisiespel. "Daarbij denk ik aan een tool waarmee we de vier rolpercepties in het onderwijs bespreekbaar kunnen maken op een manier die past binnen ons onderwijsconcept. We zijn nu aan het verkennen hoe dat vorm kan krijgen zodat het voor docenten en studenten helpend is. Er valt nog een wereld te ontdekken."
