De pandemie heeft echter laten zien dat deze sector slechts beperkte veerkracht heeft in tijden van crisis . Vanuit het perspectief van de eerdergenoemde maatschappelijke opgaven worden de grenzen aan een verdere ontwikkeling van het gastvrijheidsdomein (inclusief haar producten, diensten en wijze van organiseren en reguleren) ook steeds zichtbaarder en voelbaarder. Denk daarbij aan sociale gevolgen (lawaai, afval, stijgende huizenprijzen, drukte) en milieueffecten (broeikasgassen, plastics, afnemende waterkwaliteit, ruimtegebruik). Het gastvrijheidsdomein zet klimaat, biodiversiteit, cultureel erfgoed, landschap en leefbaarheid in (lokale) gemeenschappen onder druk, terwijl het voor haar eigen voortbestaan juist afhankelijk is van de kwaliteit van de leefomgeving.
In academische kringen is de sociale licentie van het gastvrijheidsdomein en de daarmee verbonden noodzaak van een transitie al langere tijd onderwerp van gesprek1. Opschaalbare en repliceerbare oplossingen en toepassingen voor duurzame praktijken, die dit domein in staat stellen zichzelf los te maken van een niet-duurzaam ontwikkelingspad, zijn tot nu toe echter beperkt gebleven. Daarom vraagt de academische wereld om een nieuwe aanpak2 en heeft de Vereniging Hogescholen dit domein opgenomen in haar Strategische Onderzoeksagenda 2022-2025, als thema waarop impact gerealiseerd dient te worden.
Het realiseren van een transitie in het gastvrijheidsdomein vraagt nadrukkelijk om een ‘niche’-benadering, zoals beschreven in de KIA MV. Deze sector wordt – zeker in Nederland – gedomineerd door micro- en MKB-bedrijven en gekenmerkt door organisatorische versnippering. Er zijn vele kleinere brancheverenigingen en beleidsvorming en -implementatie is binnen overheden verdeeld over meerdere/vele beleidsterreinen. Deze startpositie vraagt om het bewust inrichten van een ecosysteem waarbinnen belanghebbenden werken aan oplossingen voor lokale maatschappelijke opgaven en deze opschalen tot een continue en doelgerichte beweging van veranderen richting een duurzame sector.
Wie is het projectteam?
De SPRONG-groep is een samenwerking van acht lectoraten verdeeld over vier hogescholen: NHL Stenden (penvoeder), Breda University of Applied Sciences (BUAS), HZ University of Applied Sciences en Hogeschool InHolland. De betrokken hogescholen hebben nauwe verbindingen met het Centre of Expertise (CoE) Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH) en het Lectorenplatform ‘Duurzaam Stedelijk Toerisme’ (penvoerder: InHolland), die ook zijn opgezet om het gastvrijheidsdomein te verduurzamen. De focus van de SPRONG-groep sluit aan bij de meerjarenkoers van de betrokken hogescholen, het CoE en de Kenniscentra. Daarnaast zijn werkveldpartners betrokken, waaronder Innovatiepact Fryslan, Toerisme Alliantie Fryslan, Stichting Van Gogh Homeland, de Provincie Noord-Holland, Merk Fryslân, Destinatie Nederland, de Metropoolregio Amsterdam.
Hoe pakt het projectteam dat aan?
Samen met frontrunners en ‘opschudders’ uit het gastvrijheidsdomein zal de SPRONG-groep in vier regionale transitiearena’s op interactieve, ontwerpende en experimenterende wijze werken aan de transitiethema’s klimaatneutraal, brede welvaart, healthy region en regeneratieve gebiedsontwikkeling. Deze vier thema’s creëren een directe link met de beleidsagenda’s en maatschappelijke opgaven in deze regio’s.
Het optimaal vormgeven van deze transitiearena’s, kennisdeling en het creëren van een leereffect op domeinniveau wordt gefaciliteerd en georganiseerd door een landelijk transitieforum. Dit forum ondersteunt consortium- en netwerkpartners in het bevorderen van praktische mogelijkheden en voorwaarden voor opschaalbaarheid en repliceerbaarheid van succesvolle praktijken en daarmee impact op het niveau van systeemverandering.
Wat zijn de voornaamste (of voorlopige) resultaten?
De aanvullende financiële (en organisatorische) slagkracht, verbonden aan het SPRONG-traject, wordt ingezet om deze combinatie van een robuust én flexibel ecosysteem van lokale, regionale en landelijke partners verbonden met een robuuste én flexibele kennisinfrastructuur te ontwikkelen, onderhouden en benutten.
