Care2Change

Care2Change is een samenwerkingsverband dat zich inzet om de komende jaren de best mogelijke zorg te verankeren in Noord-Nederland. Zowel door CO₂-uitstoot terug te dringen, als door zorgproducten regionaal en circulair te produceren. Gezien deze noodzaak is het Care2Change-consortium er dan ook één van actie. Veel materiaal dat in de zorg gebruikt wordt is van kunststof en wordt slechts eenmalig gebruikt.

Ecologische footprint zorgsector

De zorgsector is verantwoordelijk voor 7% van de totale Nederlandse CO₂-uitstoot, 4% van al het Nederlandse afval en 13% van het grondstoffengebruik. Deze cijfers zijn alarmerend voor het behalen van de klimaatdoelstellingen, zeker als we beseffen dat één enkele operatie al 27 kg aan afval kan opleveren.

Het hoofdprobleem is het lage hergebruik en de matige recyclebaarheid van medische materialen. Dit resulteert in grote hoeveelheden afval die, mede volgens regelgeving, door afvalverwerkers verbrand moeten worden. Dit leidt tot een hoge CO₂-uitstoot en tot hoge kosten voor materiaalgebruik (inkoop en afvalverwerking).

Vergrijzing en stijgende zorgbehoefte

Gezien de stijgende zorgbehoefte door de vergrijzing is het dan ook heel belangrijk de hoeveelheid niet her te gebruiken en/of te recyclen ziekenhuismaterialen drastisch te verminderen. De zorg moeten we betaalbaar houden en het klimaat moeten we ontlasten. Hoewel er al veel onderzoek is gedaan rondom deze problematiek loopt de daadwerkelijke implementatie achter door de complexe organisatorische processen en eisen rondom het gebruik van de vele medische producten.

Zorgparadox: vicieuze cirkel

De zorg is op dit moment een vervuilende sector die ook bijdraagt aan onder andere een hogere CO₂ uitstoot. Deze uitstoot gaat gepaard met extra opwarming van de aarde. Dit levert een domino-effect op, zonder een duidelijke kop en staart. Want de vervuiling zorgt weer voor meer ziektes, zoals allergieën en uitbraak van virussen. Op haar beurt, levert dit weer een hogere zorgvraag op en daarmee komen we weer terug bij extra vervuiling. Resultaat: een vicieuze cirkel. Dus door te kijken hoe de zorg haar uitstoot en vervuiling kan verminderen, draagt het ook bij aan het indirect verlagen van de zorgvraag.

Duurzaamheid als grote uitdaging

Verandering vraagt om acceptatie, inpasbaarheid in de werkpraktijk en een goede samenwerking tussen de diverse spelers in de medische productketen. Dit is niet eenvoudig te realiseren, daar zijn we ons binnen het project van bewust. En ondanks het gedane onderzoek voor veel medische producten is er nog geen duurzame oplossing beschikbaar. Het is dan ook duidelijk dat de zorgsector voor een enorme uitdaging staat op het gebied van duurzaamheid die alleen door samenwerking en een geïntegreerde aanpak kan worden opgelost.

Vergroening in de zorg

In dit project worden de diverse initiatieven in Noord-Nederland, die zich richten op de vergroening van de zorg, bij elkaar gebracht. Binnen het project zorgen we daarbij dat de resultaten breed worden toegepast. Daarnaast worden er nieuwe projecten ontwikkeld en uitgevoerd. De doelen van het nationale programma Green Deal Duurzame Zorg 3.04 dienen hierbij als uitgangspunt. De partners binnen het project maken gebruik van - en bouwen voort op - ervaringen van andere duurzame zorgprojecten in Nederland (CareFree en ESCH-R) en de initiatieven in de regionale ziekenhuizen en MKB’s zodat een vliegende start kan worden gemaakt.

De langetermijn visie is het verminderen van de hoeveelheid afval die gegenereerd wordt in de zorgsector in Noord-Nederland. Daarbij nemen we het verlagen van de CO2-uitstootmee. De intensieve samenwerking tussen ziekenhuizen, kennisinstellingen en bedrijven om dit te realiseren heeft als aanvullend resultaat dat deze regio voorloper wordt op het thema duurzame zorg.

Dat is uiteraard een langetermijnvisie. Het proces naar circulaire zorg moet wel op gang worden gebracht. Het ontbreekt de zorg nu aan capaciteit om serieus in te zetten op duurzamere grondstoffen, producten en toeleveranciers. Als gevolg hiervan wordt nog grotendeels gewerkt vanuit bestaande, lineaire ketens met leveranciers vanuit de hele wereld met weinig economisch en maatschappelijk verdienvermogen voor de regio.

Werkpakket 1

Werkpakket 2

Werkpakket 3

Werkpakket 4

Werkpakket 5

Werkpakket 6

Het projectteam

Het project Care2Change heeft als prioriteit om capaciteit en kennis in de zorg te organiseren als belangrijkste schakel in de keten. Gebruik van duurzamere materialen en integratie van circulariteit in de levenscyclus van zorgmaterialen beginnen hier. Pas wanneer in de zorg de kennis en ruimte aanwezig is om duurzamere keuzes te maken, kunnen het innovatieve (MKB) bedrijfsleven, de kennisinstellingen en de netwerkorganisaties daar op inspelen. In het project werken we de komende drie jaar aan de volgende subdoelen:

het organiseren van capaciteit en kennis in de zorg
het ondersteunen met het maken van duurzamere keuzes door inzicht in materiaalstromen en milieu-impact
bedrijfsleven, ziekenhuizen en kennisinstellingen ontwikkelen in cocreatie interventies op het gebied van herontwerp, gedrag, hergebruik en recycling
het opzetten en verbreden van netwerken van partijen die hier nu en in de toekomst werk van willen maken en die (maatschappelijk) verdienpotentieel zien

Care2Change is een samenwerking tussen het UMCG, NHL Stenden, RUG, Martini Ziekenhuis, Sterinoord, GS1/EAN Nederland, Boikon, Ommelander ziekenhuis, Treant, Frisius MC, Hanzehogeschool, Vereniging Circulair Friesland, Life Cooperative, Vereniging Circulair Groningen Drenthe, Bedrijfsnetwerk Groene Chemie Drenthe (SUSPACC), Milieu Platform Zorg, Nij Smellinghe, Pezy Product Design, 8D Games, House of Design, Antonius Ziekenhuis, NOM, Menzis, provincie Groningen, provincie Drenthe, gemeente Groningen, gemeente Assen, gemeente Leeuwarden en gemeente Emmen. En deels betaald vanuit de EFRO-gelden van SSN met daarbij een cofinanciering van de deelnemende organisaties.

Kennis en capaciteit organiseren

In dit project werken we aan het doel door kennis en capaciteit te organiseren. Aan de hand van 5 strategieën uit de R-ladder (Refuse, Reduce, Reuse, Redesign, Recycle) willen we goede interventies te ontwikkelen. In elk werkpakket staat een strategie centraal, en na de analysefase richt ieder werkpakket zich op 1 of 2 producten of afvalstromen. Eén van die stromen is verpakkingsmateriaal. Willemien Veele, senior onderzoeker Circular Design bij NHL Stenden, ziet dat er op dit gebied nog veel te winnen is: “Er is veel bekend over welke producten ingekocht worden door ziekenhuizen. Maar de verpakkingsmaterialen worden in deze onderzoeken vaak niet meegenomen.” En daar kan men volgens Willemien een grote verbeterslag maken. Omdat er vaak gebruik wordt gemaakt van verschillende kunststoffen en materialen, is het recyclen van verpakkingsmateriaal doorgaans lastig. Door bijvoorbeeld verpakkingsmaterialen te herontwerpen, kun je ervoor zorgen dat verpakkingsmateriaal wél recyclebaar wordt. En in bepaalde situaties zou je dit zelfs op lokale schaal op kunnen pakken.

Partners uit het onderwijs

Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:

RUG – Faculteit voor Science en Engineering, Faculteit voor Economie en Bedrijfskunde, Campus Fryslân.
NHL Stenden Hogeschool – Lectoraat Circular Plastics
Hanze Hogeschool – Industrieel Product Ontwerpen en Lectoraat Biobased Chemie

Partners uit de zorg

Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:

UMCG (penvoerder)
Martini Ziekenhuis
Treant zorggroep
Ommelander Ziekenhuis Groep
Frisius MC (voorheen MCL & Tjongerschans )
Antonius Ziekenhuis
Nij Smellinghe

Partners uit het bedrijfsleven

Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:

Via Life Cooperative is aansluiting met zo’n 60 Medtech bedrijven in de regio
Via Greenwise Circular Plastics en SUSPACC zijn 40 bedrijven in de duurzame kunststoffen waardecirkel aangesloten
Via Circulair Groningen Drenthe en Circulair Friesland tot breder circulaire (bedrijven)netwerken van >200 leden
Menzis
House of Design
Tot op heden ongeaffilieerde bedrijven, zoals Boikon, Sterinoord, GS1 e.a.