Care2Change is een samenwerkingsverband dat zich inzet om de komende jaren de best mogelijke zorg te verankeren in Noord-Nederland. Zowel door CO2-uitstoot terug te dringen, als door zorgproducten regionaal en circulair te produceren. Gezien deze noodzaak is het Care2Change-consortium er dan ook één van actie. Veel materiaal dat in de zorg gebruikt wordt is van kunststof en wordt slechts eenmalig gebruikt.
De zorgsector is verantwoordelijk voor 7% van de totale Nederlandse CO2-uitstoot, 4% van al het Nederlandse afval en 13% van het grondstoffengebruik. Deze cijfers zijn alarmerend voor het behalen van de klimaatdoelstellingen, zeker als we beseffen dat één enkele operatie al 27 kg aan afval kan opleveren.
Het hoofdprobleem is het lage hergebruik en de matige recyclebaarheid van medische materialen. Dit resulteert in grote hoeveelheden afval die, mede volgens regelgeving, door afvalverwerkers verbrand moeten worden. Dit leidt tot een hoge CO2-uitstoot en tot hoge kosten voor materiaalgebruik (inkoop en afvalverwerking).
Gezien de stijgende zorgbehoefte door de vergrijzing is het dan ook heel belangrijk de hoeveelheid niet her te gebruiken en/of te recyclen ziekenhuismaterialen drastisch te verminderen. De zorg moeten we betaalbaar houden en het klimaat moeten we ontlasten. Hoewel er al veel onderzoek is gedaan rondom deze problematiek loopt de daadwerkelijke implementatie achter door de complexe organisatorische processen en eisen rondom het gebruik van de vele medische producten.
De zorg is op dit moment een vervuilende sector die ook bijdraagt aan onder andere een hogere CO2 uitstoot. Deze uitstoot gaat gepaard met extra opwarming van de aarde. Dit levert een domino-effect op, zonder een duidelijke kop en staart. Want de vervuiling zorgt weer voor meer ziektes, zoals allergieën en uitbraak van virussen. Op haar beurt, levert dit weer een hogere zorgvraag op en daarmee komen we weer terug bij extra vervuiling. Resultaat: een vicieuze cirkel. Dus door te kijken hoe de zorg haar uitstoot en vervuiling kan verminderen, draagt het ook bij aan het indirect verlagen van de zorgvraag.
Verandering vraagt om acceptatie, inpasbaarheid in de werkpraktijk en een goede samenwerking tussen de diverse spelers in de medische productketen. Dit is niet eenvoudig te realiseren, daar zijn we ons binnen het project van bewust. En ondanks het gedane onderzoek voor veel medische producten is er nog geen duurzame oplossing beschikbaar. Het is dan ook duidelijk dat de zorgsector voor een enorme uitdaging staat op het gebied van duurzaamheid die alleen door samenwerking en een geïntegreerde aanpak kan worden opgelost.
In dit project worden de diverse initiatieven in Noord-Nederland, die zich richten op de vergroening van de zorg, bij elkaar gebracht. Binnen het project zorgen we daarbij dat de resultaten breed worden toegepast. Daarnaast worden er nieuwe projecten ontwikkeld en uitgevoerd. De doelen van het nationale programma Green Deal Duurzame Zorg 3.04 dienen hierbij als uitgangspunt. De partners binnen het project maken gebruik van - en bouwen voort op - ervaringen van andere duurzame zorgprojecten in Nederland (CareFree en ESCH-R) en de initiatieven in de regionale ziekenhuizen en MKB’s zodat een vliegende start kan worden gemaakt.
De langetermijn visie is het verminderen van de hoeveelheid afval die gegenereerd wordt in de zorgsector in Noord-Nederland. Daarbij nemen we het verlagen van de CO2-uitstootmee. De intensieve samenwerking tussen ziekenhuizen, kennisinstellingen en bedrijven om dit te realiseren heeft als aanvullend resultaat dat deze regio voorloper wordt op het thema duurzame zorg.
Dat is uiteraard een langetermijnvisie. Het proces naar circulaire zorg moet wel op gang worden gebracht. Het ontbreekt de zorg nu aan capaciteit om serieus in te zetten op duurzamere grondstoffen, producten en toeleveranciers. Als gevolg hiervan wordt nog grotendeels gewerkt vanuit bestaande, lineaire ketens met leveranciers vanuit de hele wereld met weinig economisch en maatschappelijk verdienvermogen voor de regio.
Materiaalinzicht en monitoring het startpunt vormt. Dit werkpakket verzamelt data over het gebruik van veelvoorkomende medische disposables in ziekenhuizen en combineert deze met andere gegevens om prioriteiten te stellen voor verduurzaming.
Richt zich op procesherontwerp, met de overgang van single-use naar herbruikbare producten. Dit wordt gedaan door het selecteren van producten geschikt voor hergebruik, het optimaal inrichten van logistiek voor hergebruik en het regionaal versterken van duurzame inkoop voor zorg.
Concentreert zich op het herontwerpen van niet-herbruikbare producten en verpakkingen om hun recyclebaarheid te vergroten, door co-creatie met zorgprofessionals en bedrijven.
Focust op scheiding en recycling van ziekenhuisafval. Hierbij zullen bestaande innovatieve technieken (sorteerlijnen, recycling- en verwerkingstechnieken) toegepast worden in de zorgsector. Gedragsinterventies in werkpakket 3 en 4 moeten helpen om het gebruik van nieuwe producten en richtlijnen in ziekenhuizen te bevorderen.
Richt zich op het integreren en toepassen van de resultaten uit de andere werkpakketten binnen de regionale zorgsector. Dit wordt onder andere gedaan door het organiseren van CIRCO tracks met lokale MKB-bedrijven en inkooptrainingen voor ziekenhuizen.
Houdt zich bezig met projectmanagement, monitoring en communicatie tussen de projectpartners. Daarnaast moet een sterke branding- en communicatiestrategie zorgen voor het delen van kennis en resultaten, zowel binnen als buiten de regio.
Het project Care2Change heeft als prioriteit om capaciteit en kennis in de zorg te organiseren als belangrijkste schakel in de keten. Gebruik van duurzamere materialen en integratie van circulariteit in de levenscyclus van zorgmaterialen beginnen hier. Pas wanneer in de zorg de kennis en ruimte aanwezig is om duurzamere keuzes te maken, kunnen het innovatieve (MKB) bedrijfsleven, de kennisinstellingen en de netwerkorganisaties daar op inspelen. In het project werken we de komende drie jaar aan de volgende subdoelen:
het organiseren van capaciteit en kennis in de zorg
het ondersteunen met het maken van duurzamere keuzes door inzicht in materiaalstromen en milieu-impact
bedrijfsleven, ziekenhuizen en kennisinstellingen ontwikkelen in cocreatie interventies op het gebied van herontwerp, gedrag, hergebruik en recycling
het opzetten en verbreden van netwerken van partijen die hier nu en in de toekomst werk van willen maken en die (maatschappelijk) verdienpotentieel zien
Care2Change is een samenwerking tussen het UMCG, NHL Stenden, RUG, Martini Ziekenhuis, Sterinoord, GS1/EAN Nederland, Boikon, Ommelander ziekenhuis, Treant, Frisius MC, Hanzehogeschool, Vereniging Circulair Friesland, Life Cooperative, Vereniging Circulair Groningen Drenthe, Bedrijfsnetwerk Groene Chemie Drenthe (SUSPACC), Milieu Platform Zorg, Nij Smellinghe, Pezy Product Design, 8D Games, House of Design, Antonius Ziekenhuis, NOM, Menzis, provincie Groningen, provincie Drenthe, gemeente Groningen, gemeente Assen, gemeente Leeuwarden en gemeente Emmen. En deels betaald vanuit de EFRO-gelden van SSN met daarbij een cofinanciering van de deelnemende organisaties.
In dit project werken we aan het doel door kennis en capaciteit te organiseren. Aan de hand van 5 strategieën uit de R-ladder (Refuse, Reduce, Reuse, Redesign, Recycle) willen we goede interventies te ontwikkelen. In elk werkpakket staat een strategie centraal, en na de analysefase richt ieder werkpakket zich op 1 of 2 producten of afvalstromen. Eén van die stromen is verpakkingsmateriaal. Willemien Veele, senior onderzoeker Circular Design bij NHL Stenden, ziet dat er op dit gebied nog veel te winnen is: “Er is veel bekend over welke producten ingekocht worden door ziekenhuizen. Maar de verpakkingsmaterialen worden in deze onderzoeken vaak niet meegenomen.” En daar kan men volgens Willemien een grote verbeterslag maken. Omdat er vaak gebruik wordt gemaakt van verschillende kunststoffen en materialen, is het recyclen van verpakkingsmateriaal doorgaans lastig. Door bijvoorbeeld verpakkingsmaterialen te herontwerpen, kun je ervoor zorgen dat verpakkingsmateriaal wél recyclebaar wordt. En in bepaalde situaties zou je dit zelfs op lokale schaal op kunnen pakken.
Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:
Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:
Binnen Care2Change zijn de volgende partners vertegenwoordigd:
