
Ziekenhuisopnames voor mensen met dementie leiden vaak tot onbedoelde negatieve gevolgen, zoals complicaties en een langere opnameduur, wat zowel voor patiënten als hun naasten belastend is. Verpleegkundigen spelen een cruciale rol in de zorg, maar ervaren deze vaak als complex. Het proefschrift van Annette Plantinga richt zich op hoe de verpleegkundige zorg voor dementiepatiënten in Nederlandse ziekenhuizen kan worden verbeterd, met nadruk op Persoonsgerichte zorg en Samen Beslissen, vanuit het perspectief van zowel verpleegkundigen als naasten.
Wat is de aanleiding voor het project?
Persoonsgerichte zorg wordt internationaal erkend als de standaard voor het begeleiden van patiënten met dementie tijdens een ziekenhuisopname. Toch is er nog beperkt onderzoek gedaan naar de verpleegkundige zorg voor deze patiëntengroep in een ziekenhuisomgeving. Hierdoor ontbreekt een duidelijk beeld van hoe Nederlandse verpleegkundigen in hun dagelijkse praktijk omgaan met patiënten met dementie. Dit proefschrift beoogt deze lacune in de bestaande literatuur te vullen. Het onderzoek richt zich specifiek op de rol van verpleegkundigen in het toepassen van persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming, bekeken vanuit het perspectief van zowel verpleegkundigen als familieleden van patiënten met dementie. Met deze studie streven we naar een dieper inzicht in dementiezorg binnen de ziekenhuiscontext.
Wie is het projectteam?
- Annette Plantinga
- Evelyn Finnema (promotor, NHL Stenden)
- Barbara van Munster (promotor, Universitair Medisch Centrum Groningen)
- Petrie Roodbol (promotor, Rijksuniversiteit Groningen)
Hoe pakt het projectteam dat aan?
Voor het project zijn vijf deelstudies gedaan.
- In dit onderzoek is de Nederlandse POPAC-schaal gevalideerd en geëvalueerd, waarmee de persoonsgerichtheid van zorg op afdelings- en ziekenhuisniveau kan worden gemeten en vergeleken. Deze schaal biedt verpleegkundigen en beleidsmakers waardevolle inzichten om de kwaliteit van zorg en patiëntuitkomsten te verbeteren.
- De tweede deelstudie is, een kwantitatief onderzoek, naar de percepties van verpleegkundigen over dementiezorg. Hoewel zij vaak positieve attitudes tonen, blijkt dat specifieke kennis en vaardigheden om probleemgedrag effectief te hanteren, ontbreken. Hun aanpak wordt mede beïnvloed door opleidingsniveau en werkomgeving.
- In het derde onderzoek, een mixed-method studie, worden ervaringen van mantelzorgers onderzocht. Zij benadrukken het belang van betrokkenheid bij de zorg en effectieve communicatie met verpleegkundigen. Persoonsgerichte zorg wordt positief ontvangen, terwijl het ontbreken ervan stress en ontevredenheid veroorzaakt. Mantelzorgers ervaren de meeste meerwaarde als in de driehoek met verpleegkundigen en patiënten wordt samengewerkt.
- Deelstudie vier onderzoekt is een integrative review naar de betrokkenheid en rollen van verpleegkundigen in Samen Beslissen. Verpleegkundigen vervullen functies als lid van het behandelteam, facilitator en pleitbezorger. Zij leveren een belangrijke bijdrage door aanvullende informatie over patiënten te verstrekken, vooral in de voorbereidingsfase van het besluitvormingsproces. De ontwikkeling van op maat gemaakte opties blijkt echter beperkt beschreven, terwijl verpleegkundigen vaak invloed uitoefenen als bemiddelaar tussen artsen, patiënten en naasten.
- De laatste studie is een kwalitatief onderzoek gericht op hoe verpleegkundigen Samen Beslissen in de dagelijkse praktijk toepassen. Belangrijke thema’s zijn hun percepties, competenties, en de noodzaak van vroegtijdige herkenning van dementie. Doelgerichte communicatie en het betrekken van naasten worden essentieel geacht. Toch voelen niet alle verpleegkundigen zich competent, wat wijst op de behoefte aan verdere scholing en ondersteuning.
Wat zijn de voornaamste (of voorlopige) resultaten?
Om de verpleegkundige zorg voor patiënten met dementie in ziekenhuizen te verbeteren, wordt aanbevolen persoonsgerichte zorg expliciet te integreren in de visie en strategie van ziekenhuizen. Ook kan het waardevol zijn om onderwijs over dementie en persoonsgerichte zorg structureel in het curriculum van verpleegkundige opleidingen op te nemen.
Daarnaast wordt meer onderzoek voorgesteld naar wat verpleegkundigen nodig hebben om Samen Beslissen effectief toe te passen. Vervolgonderzoek zou zich ook kunnen richten op het vroegtijdig herkennen van risicogedrag en het toepassen van interventies bij vrijheidsbeperkende maatregelen. Ook kan het zinvol zijn te onderzoeken of bepaalde behandelingen, zoals infusietherapie en postoperatieve zorg, niet beter kunnen plaatsvinden in een omgeving die geschikter is voor patiënten met dementie, zoals thuis of in een gespecialiseerde zorgsetting. Dit kan mogelijke negatieve gevolgen van ziekenhuisopnames helpen beperken.